Verkennen van oplossingsrichtingen Volkerak-Zoommeer

Eind 2002 startte Rijkswaterstaat Zeeland het project Verkenning oplossingsrichtingen Volkerak-Zoommeer (Sliepen en Tosserams 2003). Het projectplan voor deze verkenning is eind 2001 vastgesteld door het Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak. De verkenning heeft als belangrijkste doel structurele oplossingen ter verbetering van de waterkwaliteit te ontwikkelen. Een belangrijk onderdeel is de aanpak van blauwalgen op de middellange termijn.
Vanwege de vele belangen is ervoor gekozen om de verkenning van de oplossingsrichtingen in nauwe samenwerking met de omgeving uit te voeren. Bestuurlijke terugkoppeling heeft plaatsgevonden met het Bestuurlijk Overleg Krammer-Volkerak, waarin vertegenwoordigers van de waterschappen, omliggende gemeenten, provincies, het Ministerie van LNV en Rijkswaterstaat zitting hadden. De afstemming met de omgeving gebeurde onder andere door het organiseren van een aantal workshops en het opzetten van een breed samengestelde klankbordgroep. Ook vond afstemming plaats met andere regionale projecten, met name met Delta in Zicht en daarnaast met Ruimte voor de Rivier, Ander beheer Haringvlietsluizen en de revitalisering van het landelijk gebied in West-Brabant.

Basisprincipes

De verkenning van de oplossingsrichtingen ging uit van de volgende basisprincipes (Sliepen en Tosserams 2003):

Brongerichte aanpak: dat houdt in het verminderen van de invoer van meststoffen via de Brabantse rivieren en het Hollandsch Diep. Dit kan effectief zijn, maar alleen op de langere termijn;
Hydrologische isolatie: het idee achter hydrologische isolatie is het terugdringen van de aanvoer van voedingsstoffen naar het Volkerak- Zoommeer door de inlaat van rivierwater tot een minimum te beperken. Hierdoor zal de kans op algenbloei verminderen. De Brabantse rivieren zouden daarvoor afgeleid moeten worden naar het Hollandsch Diep of de Oosterschelde. Hiervoor zijn infrastructurele en waterhuishoudkundige aanpassingen nodig in het regionale watersysteem;
Doorspoelen met rivierwater: door het doorspoelen met rivierwater wordt de verblijftijd van het water in het Volkerak-Zoommeer verkort van gemiddeld 120 dagen naar 30 dagen of minder. Hierdoor krijgen de blauwalgen minder kans zich explosief te ontwikkelen. Een belangrijke voorwaarde is wel dat er met name gedurende de zomerperiode voldoende rivierwater beschikbaar moet zijn.
Inlaten van zout water: de blauwalg die in het Volkerak-Zoommeer het meeste voorkomt, is een soort die alleen in zoet water kan leven. Door het inlaten van zout water uit de Oosterschelde en/of het Grevelingenmeer zal deze soort verdwijnen. Om nieuwe problemen met andere algen en zeesla te voorkomen moet ook het zoute water in het Volkerak-Zoommeer voldoende worden ververst. Om de inlaat van zout water mogelijk te maken moet de aanwezige infrastructuur daarvoor geschikt worden gemaakt of zullen nieuwe doorlaatmiddelen moeten worden aangelegd.

Resultaat van de verkenning

Uitgaande van de hiervoor genoemde basisprincipes zijn er acht eindsituaties voor een gezond functionerend Volkerak-Zoommeer uitgewerkt. Deze eindsituaties variëren van een zoet stilstaand tot een zout Volkerak-Zoommeer met getij. Hierbij werd nadrukkelijk rekening gehouden met de autonome ontwikkelingen in de regio en de eisen vanuit de verschillende gebruiksfuncties. Tijdens een workshop die op 10 april 2003 werd gehouden is door de deelnemers een voorkeur uitgesproken voor drie van deze eindsituaties. De deelnemers hebben ook aangegeven welke routes bij voorkeur moeten worden gevolgd om de eindsituaties te bereiken. Uit de verkenning zijn op deze manier uiteindelijk drie kansrijke oplossingsrichtingen naar voren gekomen. Zowel op inhoudelijke gronden als uit een oogpunt van maatschappelijk draagvlag kwam een duidelijke voorkeur naar voren voor een zoet-zout stromend Volkerak- Zoommeer met getij. Deze oplossingsrichting, waarbij de estuariene dynamiek voor een deel wordt hersteld, is dan ook als meest kansrijk betiteld. De uitkomsten van een expert-evaluatie van Rijkswaterstaat in 2006 stemmen hiermee overeen (Van Duren et al. 2006). Dit sluit tevens aan bij de resultaten van de door de drie provincies Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland vastgestelde integrale visie op de deltawateren 'Delta in Zicht'. Ook de studie van het RIKZ (Haas en Tosserams 2001) over het herstel van de zoet-zoutgradiënten in de gehele Delta concludeert dat herstel van de estuariene dynamiek het meeste perspectief biedt op herstel van de natuurwaarden in het Volkerak-Zoommeer en de Oosterschelde.
Voor een uitgebreide beschrijving van de drie oplossingsrichtingen zie verder deze pagina.

Zie voor een overzicht van het plangebied deze kaart (RWS 2004).

Referenties

Overzichtkaart plangebied Volkerak-Zoommeer, Anon., Rijkswaterstaat, 2004.
Is there a green solution for a blue-green problem leading to clear blue water?, Duren, L. van, P. Boers en I. de Vries, Rijkswaterstaat, 13 november 2006.
Balanceren tussen zoet en zout, Haas, H. en M. Tosserams, RIZA/RIKZ, april 2001.
Verkenning oplossingsrichtingen Volkerak-Zoommeer, Sliepen, H. en M. Tosserams (samenstellers), Projectteam Verkenning oplossingsrichtingen Volkerak-Zoommeer, 2003.

Verkennen van oplossingsrichtingen Volkerak-Zoommeer

Basisprincipes

Resultaat van de verkenning

Zie ook