Waterberging in Volkerak-Zoommeer

Figuur 1: De De Maeslantkering en de Hartelkering (samen de Europoortkering) beschermen Zuid-Holland tegen stormvloed (Anon. 2011).

In het kader van de planologische kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier heeft Rijkswaterstaat besloten Het Volkerak-Zoommeer geschikt te maken als waterbergingsgebied. De waterberging wordt alleen ingezet bij een combinatie van gesloten stormvloedkeringen (figuur 1) en zeer hoge rivierafvoeren. Op die manier wordt voorkomen dat het waterpeil in het Haringvliet en het Hollandsch Diep stijgt tot een ongewenst hoog niveau. De waterberging in het Volkerak-Zoommeer levert een waterstanddaling op van circa een halve meter in het Hollandsch Diep en het Haringvliet. De hoeveelheid rivierwater die het Volkerak-Zoommeer kan bevatten is circa 200 miljoen m³. Door de waterberging stijgt het waterpeil in het Volkerak-Zoommeer tijdelijk van rond NAP naar ongeveer NAP + 2,30 m.
Rijkswaterstaat heeft een studie laten uitvoeren om te beoordelen of de dijken langs het Volkerak-Zoommeer dit verhoogde waterpeil aankunnen. Het ging hierbij over een globale veiligheidsbeoordeling uitgevoerd. Verder is ingeschat wat de kosten zouden zijn van een volledige veiligheidstoetsing volgens het Voorschrift Toetsen op Veiligheid. Ten slotte is een globaal ontwerp met kostenschatting gemaakt van de benodigde versterkingswerken (Van Nieuwenhuizen en Bos 2004) (Van Nieuwenhuizen en Bos 2004).

Inzet van de waterberging gebeurt volgens een opgesteld protocol (Anon. 2019).

DHV heeft een inventarisatie gemaakt van buitendijkse objecten die bij een waterberging geconfronteerd worden met een hogere waterstand. Dit kan gevolgen hebben ten aanzien van veiligheid of er kan schade ontstaan. Ook in verband met de locaties waar mogelijk dijkversterkingen dienen plaats te vinden is het van belang om te weten of en welke buitendijkse objecten aanwezig zijn. In de inventarisatie zijn per object de gevolgen van de waterberging beschreven en zijn mogelijke aanpassingen voorgesteld. Daarnaast wordt op basis van de mogelijke schade en de eventuele kosten voor aanpassingen een advies gegeven over de te volgen strategie (Keizer et al. 2010).

Om het publiek te informeren over de hoe en het waarom van de waterberging is een factsheet gemaakt (Anon. 2011) en een meer uitgebreide vouwfolder (Anon. 2012).

Verder is de vraag gerezen of het wenselijk is de waterberging op te schalen. Dit zou kunnen door naast het Volkerak-Zoommeer ook de Oosterschelde en/of de Grevelingen in te zetten als bergingsgebied. Bovendien is in de inspraakprocedure van de planstudie Waterberging Volkerak-Zoommeer de vraag naar voren gekomen of het mogelijk is nu al te anticiperen op dergelijke langetermijnontwikkelingen. Om deze vragen te beantwoorden, is op verzoek van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat de Gevoeligheidsanalyse Waterberging Zuidwestelijke Delta uitgevoerd. De gevoeligheidsanalyse moet duidelijk maken wat de noodzaak en haalbaarheid is van verdere opschaling van de waterberging in de Zuidwestelijke Delta en hoe de maatregel Waterberging Volkerak-Zoommeer past binnen dit langetermijnbeeld. Daarnaast brengt het in beeld wat de houdbaarheid is van waterberging in het perspectief van klimaatverandering en een eventuele wijziging van het uitgangspunt met betrekking tot de ‘stormopzetduur’ (Slootjes et al. 2010).

Om de scenario’s voor de waterberging Volkerak te kunnen doorrekenen heeft Deltares een nieuw SOBEK3- model voor het Volkerak-Zoommeer ontwikkeld (Tiessen 2015). Ook heeft Deltares een nieuw WAOUA-model van het Volkerak-Zoommeer gebouwd en gevalideerd (Kuiper et al. 2014).

Referenties

Inzetprotocol waterberging VZM versie 4.1, Anon., Rijkswaterstaat, 15 november 2019.
Waterberging Volkerak-Zoommeer, Anon., Rijkswaterstaat, januari 2012.
Waterberging Volkerak-Zoommeer, Een maatregel van het programma Ruimte voor de Rivier, Anon., Rijkswaterstaat, 2011.
Inventarisatie en beoordeling buitendijkse objecten, Keizer, A., M. Karelse en V. Hombergen, DHV, 17 februari 2010.
Grevelingen-Volkerak-Zoommeer WAQUA-model 5e generatie, Modelopzet en validatie stormopzet en afwaaiing, Kuiper, K., D. Kerkhoven en Th. van der Kaaij, Deltares, december 2014.
Waterkeringsveiligheid langs Volkerak- Zoommeer Ruimte voor de benedenrivieren, Nieuwenhuizen, L. van en M. Bos, RIZA, 29 april 2004.
Waterkeringsveiligheid langs Volkerak- Zoommeer – verbindende waterkeringen Ruimte voor de benedenrivieren, Nieuwenhuizen, L. van en M. Bos, RIZA, 21 juni 2004.
Gevoeligheidsanalyse Waterberging Zuidwestelijke Delta, Hoofdrapport, Slootjes, N., M. Karelse, Y. van Kruchten, T. Louters, J. Bulthuis, S. de Goederen, J. Slager, R. Slomp, Rijkswaterstaat, 22 juni 2010.
5e generatie SOBEK3 model voor het Volkerak-Zoommeer Modelopzet en verificatie voor op- en afwaaiing, Tiessen, M., Deltares, december 2015.

Waterberging in Volkerak-Zoommeer

Zie ook