Dat ‘wasting disease’ een destructieve invloed heeft op zeegras, bleek tijdens de omvangrijke epidemie in de Noord-Atlantische grootzeegraspopulaties in het begin van de jaren dertig van de 20ste eeuw. De ziekte wordt veroorzaakt door een schimmel die in het verleden werd geïdentificeerd als Labyrinthula macrocystis Cienk. Later is deze beschouwd als een nieuwe soort: Labyrinthula zosterae (Muehlstein et al. 1988). Er worden vier Labyrinthulasoorten onderscheiden, waarvan er maar één pathogeen blijkt te zijn (Muehlstein et al. 1991).
In veel zeegraspopulaties is de wasting disease waargenomen. In herbariummateriaal van voor de jaren dertig zijn aanwijzingen gevonden dat er toen al zeegrassen geïnfecteerd waren met deze schimmel. Het heeft zich slechts eenmaal in de jaren 30 tot een uitermate omvangrijke epidemie kunnen uitbreiden. Waarschijnlijk waren in het begin van de jaren 30 de populaties extra vatbaar voor de infectie met wasting disease. Volgens Giesen et. al. (1990) was de Waddenzeepopulatie verzwakt door een aantal opeenvolgende jaren met verminderde lichtcondities die versterkt werden door de aanleg van de afsluitdijk. L. zosterae komt langs de gehele Atlantische kust van Europa voor en naar het schijnt zonder veel schade aan de zeegraspopulaties toe te brengen (Brakel et al. 2014). Dit in tegenstelling tot de situatie aan de Noord-Amerikaanse kust, waar het verdwijnen in de jaren 90 van zeegrasvelden op sommige plaatsen geassocieerd is met het voorkomen van Labyrinthula.
Ook in klein zeegras is wasting disease waargenomen. Echter tot nog toe heeft Labyrinthula op deze soort nog niet een dergelijke destructieve invloed gehad als op groot zeegras. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door het feit dat over het algemeen klein zeegras op hogere delen van de litorale zone staat dan groot zeegras waar Labyrinthula de planten moeilijker infecteert (Wijgergangs en de Jong, 1999).
Invloed van omgevingsfactoren
Labyrinthula heeft een saliniteitsoptimum tussen 22 (of 30) en 40 ‰ (ca. 12 (of 16,5) en 22 g.Cl-L-1). Het saliniteitsoptimum van Zostera marina ligt tussen de 10 en 30 ‰ (ca 5.5 en 16,5 g Cl-L-1). Bij een saliniteit lager dan 12 ‰ (ca. 6,5 g Cl-L-1) is geen aantasting door wasting disease waargenomen (McKone & Tanner 2016). Er zouden geen Labyrinthula-soorten zijn die pathogeen zijn bij een saliniteit lager dan 12 -15 ‰ (ca. 6,5 - 8,5 g Cl-L-1). Metingen lieten zien dat de wasting disease zich snel uitbreidde bij een saliniteit boven 20 ‰ (ca. 11 g Cl-L-1); beneden deze drempelwaarde trad er zeegrasherstel op.
Een grotere hoeveelheid licht en de daarmee samenhangende hogere productie van fenolen zou de gevoeligheid voor de wasting disease kunnen doen verminderen (Vergeer et al. 1995). Een hogere temperatuur lijkt tot een lager risico te leiden voor een besmetting met Labyrinthula (Olsen et al. 2015).
Referenties
- Current European Labyrinthula zosterae Are Not Virulent and Modulate Seagrass (Zostera marina) Defense Gene Expression, Brakel, J., F. Werner, V. Tams, T. Reusch, A. Bockelmann, 1 april 2014.
- Wasting disease and present eelgrass condition, Giesen, W., 1 mei 1990.
- Role of salinity in the susceptibility of eelgrass Zostera marina to the wasting disease pathogen Labyrinthula zosterae, McKone, K.L., Tanner, C.E., 2009.
- Labyrinthula sp., a marine slime mold producing the symptoms of wasting disease in eelgrass, Zostera marina, Muehlstein, L.K., Porter, D., Short, F.T., 1988.
- Labyrinthula zosterae sp. nov., the Causative Agent of Wasting Disease of Eelgrass, Zostera marina, Muehlstein, L.K., Porter, D., Short, F.T., 1991.
- Warming Reduces Pathogen Pressure on a Climate-Vulnerable Seagrass Species, Olsen, Y.S., Potouroglou, M., Garcias-Bonet, N., Duarte, C.M., 2015.
- The ‘wasting disease’ and the effect of abiotic factors (light intensity, temperature, salinity) and infection with Labyrinthula zosterae on the phenolic content of Zostera marina shoots, Vergeer, L.H.T., Aarts, T.L., de Groot, J.D., 1995.
- Een ecologisch profiel van zeegras, en de verspreiding in Nederland, Wijgergangs, L.J.M. en D.J. de Jong, 1 januari 1999.
Zie ook
- Een ecologisch profiel van zeegras, en de verspreiding in Nederland
- Zeegrassterfte in het Grevelingenmeer. Een Studie naar de Mogelijke Oorzaken van de Afname van het Groot zeegras, Zostera marina L., sinds eind jaren tachtig
- Trendanalyse van zeegrasverspreiding in de Nederlandse Waddenzee 1988-2003
- Herintroductie van Groot zeegras in de westelijke Waddenzee (2002-2006), Inventarisatie van bestaande kennis, selectie van locaties en plan van aanpak.
- Zeegras in de Waddenzee, Rol in de Waddenzee en in Nederland, kansen in de toekomst en wettelijk kader
- Herintroductie van zeegras in de Waddenzee, 1 Mesocosmexperimenten met groot zeegras (Zostera marinaL.)
- Herstelmaatregel groot zeegras in de Nederlandse Waddenzee Haalbaarheid van de doelstellingen onder de Kaderrichtlijn Water
- Standplaatsonderzoek groot zeegras (Zostera marina) Vergelijking van vier Nederlandse Zeegrasvelden
- Een verkennning van de groeimogelijkheden van ondergedoken groot zeegras (Zostera marina) in de Nederlandse Waddenzee
- De betekenis van het zout- en silicaatgehalte in Nederlandse kustwateren voor het zeegrasareaal, eindrapport 1998
