Fabrieken die PFAS gebruiken in de productieprocessen kunnen PFAS uitstoten in de lucht, die zich vandaaruit verspreiden naar de bodem en het grondwater. Momenteel zijn er nog zeer beperkte gegevens beschikbaar uit metingen en in de literatuur over PFAS in de omgevingslucht. Daarentegen heeft VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek), in samenwerking met de Vlaamse Milieu Maatschappij, een onderzoek opgestart voor de monitoring van PFAS in de omgevingslucht (Berghmans et al. 2021). Hiervoor werden in de directe omgeving van de Lantis-werf en de opslag van de met PFOS vervuilde grond en binnen een perimeter van 3 km rondom de 3M-site op verschillende meetlocaties bemonsteringstoestellen geplaatst. In een eerste fase van het onderzoek wordt de stofvormige fractie bemeten, gaande van een actieve bemonstering van verwaaiend stof en zwevend stof tot een passieve bemonstering van neervallend stof. Op de verzamelde stofmonsters wordt de aanwezigheid en concentratie van PFAS bepaald. Het is de eerste maal in Vlaanderen dat er PFAS-metingen gebeuren in omgevingslucht. De eerste resultaten bevestigen dat deze nieuw ontwikkelde meetmethoden in staat zijn om de PFAS-concentraties op een zeer laag niveau te meten in de omgevingslucht. De eerste vaststellingen bevestigen dat er hogere concentraties PFAS worden gemeten in het verwaaiend stof in de directe omgeving van de Lantis-werf en de opslag van de PFOS vervuilde grondstof ten opzichte van de concentraties op een achtergrondlocatie. Op basis van deze eerste vaststellingen is er een dalende concentratiegradiënt in functie van afstand tot de werf waar te nemen. Momenteel is er geen wetenschappelijk onderbouwd gezondheidskundig toetsingskader voor PFAS-concentraties in lucht voorhanden (Berghmans et al. 2021).
Sea spray
Sea spray is tevens een manier waarop PFAS in de lucht terecht kunnen komen. Sea spray aerosolen (SSA) bestaan uit een suspensie in de lucht van deeltjes die direct aan het zeeoppervlak worden geproduceerd. Deze deeltjes bestaan voornamelijk in de vloeibare fase (d.w.z. als druppels), en hun straal varieert van ongeveer 10 nm tot enkele millimeters. Sea spray aerosolen worden gevormd aan het zeeoppervlak, voornamelijk door het breken van de golven. Wanneer een golf breekt wordt lucht in het water meegevoerd en verspreid in bellen, die vervolgens naar het oppervlakte stijgen en daar uiteenspatten. De deeltjes komen via de wind in de atmosfeer terecht en kunnen grote afstanden afleggen voordat ze weer neerslaan op het aardoppervlak.
Het oppervlakte-actieve PFAS wordt hierdoor onttrokken uit het zeewater door bellen die ontstaan tijdens het breken van de golven. SSA-deeltjes zijn dan ook verrijkt met PFAS: in een experimentele studie bleek dat PFAS-concentraties in kleine SSA-deeltjes 4 tot 5 keer zo hoog waren dan hun relatieve concentraties in het zeewater waaruit ze ontstaan (VU Amsterdam 2022).
Referenties
- PFAS in sea spray, Anon., VU, STAEPS, 5 december 2022.
- Tussentijdse bevindingen PFAS concentraties in fijn stof in de omgevingslucht Oosterweel Luchtmetingen zomer 2021, Berghmans, P., K. de Bouwere en J. Peters, VITO, Vlaamse Milieumaatschappij, 1 oktober 2021.
Zie ook
- Beleid en regelgeving PFAS
- PFAS concentraties in fijnstof.pdf
- PFAS in sea spray.pdf
- Briefrapport Aanvullend PFAS onderzoek Hedwigepolder.pdf
- Risicogrenzen voor PFAS in oppervlaktewater.pdf
- Bronnen van PFAS voor het Nederlandse oppervlaktewater
- Achtergrondwaarden perfluoralkylstoffen (PFAS) in de Nederlandse landbodem - In het kader van: ‘Risicogrenzen en landsdekkend beeld PFAS’
- MEMO onderzoeken PFAS in grondwater.pdf
- Poly- en PerFluor Alkyl Stoffen (PFAS) Kennisdocument over stofeigenschappen, gebruik, toxicologie, onderzoek en sanering van PFAS in grond en grondwater
- PFAS in het stroomgebied van de Schelde
