| PFAS Water | |
|---|---|
| Context | PFAS PFAS in de Schelde |
| Type | Outcome |
| Decompositie type | IOR |
Voor het Rijkswaterstaat-programma Monitoring Waterstaatkundige Toestand des Lands (MWTL) is in de zoete en zoute Nederlandse Rijkswateren chemische monitoring georganiseerd. Sinds 2019 zijn PFAS opgenomen in het MWTL en worden alle PFAS-gegevens gepubliceerd op www.waterinfo.rws.nl. Zo worden PFAS ook in de Westerschelde gemeten. Rijkswaterstaat meet een aantal soorten PFAS zowel in het oppervlaktewater als in het zwevend stof. Dat gebeurt op verschillende plaatsen in het Nederlandse oppervlaktewater. PFAS worden in de Westerschelde en in het Kanaal van Gent naar Terneuzen, 13 keer per jaar gemeten (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat). Uit deze metingen blijkt dat in water en organismen uit de Westerschelde verhoogde concentraties van PFAS zijn aangetroffen in vergelijking met andere gebieden in Nederland (Jonker 2021). Hierdoor is er zorg of consumptieproducten uit de Westerschelde, zoals vis, schaal- en schelpdieren en zeegroenten, veilig kunnen worden gegeten. Ook de zwemwaterkwaliteit van de Westerschelde wordt in twijfel getrokken. In water van de Westerschelde was er een gradiënt in PFAS-concentraties te zien. De laagste PFAS-concentraties zijn gevonden in het westen van de Westerschelde bij Vlissingen. Hogere concentraties zijn stroomopwaarts gevonden, met name in het oosten van de Westerschelde ter hoogte van Bath (Van den Heuvel-Greve et al 2021).
De Provincie Zeeland heeft voor communicatiedoeleinden een dashboard gemaakt waarin de meetgegevens zichtbaar worden met behulp van RWS-data.
Inhoud
Routes naar het aquatische milieu
Hoewel op het eerste gezicht met name afvalwaterlozingen belangrijk lijken voor het aquatische milieu, is atmosferische depositie een niet te verwaarlozen route voor in ieder geval afgelegen watersystemen. Oppervlakkige afspoeling van PFAS, vrijkomend via de tweede route is eveneens een bron. Een recente verkenning door RWS suggereerde dat binnenlandse bronnen voor het Nederlandse oppervlaktewater met name te vinden zijn bij de afvalverwerkende bedrijven van bouw-, sloop- en bedrijfsafval, RWZI’s, zuiveringsinstallaties van industrieel afvalwater, stortplaatsen van met PFAS verontreinigde bodem en bagger, en de papier(verwerkende) industrie (Jonker 2021).
Bedrijfsafvalwater
Een bestaande of nieuwe lozing van bedrijfsafvalwater mag nooit leiden tot een achteruitgang van de toestand van het waterlichaam waarop wordt geloosd. Ook de doelstellingen voor dat waterlichaam moeten haalbaar blijven. In de vergunningsprocedure worden daarom vanaf 1 februari 2021 zowel het risico op achteruitgang, als het niet halen van de doelstellingen getoetst.
De kaderrichtlijn Water stelt dat het oppervlaktewater de goede toestand moet bereiken en dat er geen achteruitgang van die toestand mag zijn. Het Wezer arrest van 1 juli 2015, een overheidsbesluit van het Europees Hof van Justitie, stelt dat de overheid de goedkeuring van een project of lozing moet weigeren wanneer deze de toestand van een waterlichaam doet achteruitgaan of het bereiken van de goede toestand van een waterlichaam in het gevaar brengt. Om hierop te anticiperen werd het Wezer stappenplan uitgewerkt die het mogelijk maakt om op een uniforme wijze een antwoord te bieden op de vraag of een lozing een achteruitgang veroorzaakt van de waterkwaliteit of het bereiken van de goede toestand in het gedrang brengt. Het stappenplan vormt de invulling van een nieuwe impactbeoordeling van een lozing van bedrijfsafvalwater op de kwaliteit van het ontvangende oppervlaktewater. Bij de impactbeoordeling van met PFAS verontreinigd afvalwater is het echter belangrijk rekening te houden met de gemeenschappelijke druk van alle PFAS-verbindingen samen. Aangezien elke bijkomende lozing van PFAS zal leiden tot een druk die de draagkracht van het aquatische ecosysteem overschrijdt moeten al deze stoffen zover als mogelijk gezuiverd worden. De rapportagegrens geldt daarbij als richtwaarde (Vlaamse Milieu Maatschappij 2022).
Momenteel is PFOS de enige PFAS-verbinding die aangeduid is als Prioritair Gevaarlijke Stof (conform de KRW) waarvoor op Europees niveau een MKN werd vastgelegd en waarvoor de verplichting geldt dat de lozing ervan moet stopgezet of geleidelijk beëindigd worden. De jaargemiddelde MKN wordt in de Vlarem-wetgeving doorvertaald naar een indelingscriterium, zijnde de concentratie in het afvalwater waarboven bedrijven geacht worden hiervoor een vergunning aan te vragen. Omdat er voor PFOS nog geen analysetechnieken voorhanden zijn om te meten tot dergelijke lage concentraties werd het indelingscriterium gelijkgesteld aan de rapportagegrens. Momenteel bedraagt de rapportagegrens 100 ng/L maar zal in de nabije toekomst aangescherpt worden tot 20 ng/L. Bij de Europese Commissie is momenteel een ontwerpdossier in voorbereiding waarbij 24 extra PFAS-stoffen worden opgenomen als Prioritair Gevaarlijke Stoffen en er bijhorende Milieukwaliteitsnormen (MKN) worden vastgelegd (Vlaamse Milieu Maatschappij 2022).
Zwemwater
In juni 2021 is in Zeeland ongerustheid ontstaan vanwege het aantreffen van PFAS in de leefomgeving rondom het bedrijf 3M (België). Gelijktijdig heeft Rijkswaterstaat op het meten van PFAS in de Rijkswateren, waaronder de Westerschelde, gepubliceerd (Jonker 2021). Grenslocatie Schaar Van Ouden Doel is daarin aangeduid als een PFAS-‘hotspot’-locatie. Naar aanleiding hiervan heeft GGD Zeeland in het najaar 2021 het RIVM verzocht een eerste beoordeling uit te voeren gericht op de mogelijke gezondheidsrisico’s als gevolg van blootstelling aan PFAS door zwemmen in de Westerschelde (Geraets 2022).
Dit RIVM-advies was gebaseerd op een beperkte beoordeling van PFAS-data voor twee RWS-meetlocaties die het meest nabij de zwemwaterlocaties in de Westerschelde liggen, te weten ‘Terneuzen Goese Kade’ en ‘Vlissingen boei SSVH’. Voor locatie Terneuzen Goese Kade, gesitueerd in het Kanaal Gent-Terneuzen, concludeerde het RIVM dat zwemmen op locatie Terneuzen Goese kade tot blootstelling aan PFAS leidt, maar dat er geen gezondheidsnadelige effecten van PFAS te verwachten zijn. Het Kanaal Gent-Terneuzen staat bij Terneuzen in contact via sluizen met de Westerschelde. Inmiddels heeft Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) ook een PFAS-meetcampagne op acht rioolwaterzuiveringsinstallaties uitgevoerd. Hierin is RWZI-Bath één van de PFAS-‘hotspot’-locaties. Met de huidige beschikbare PFAS-gegevens heeft RWS ingeschat dat twee situaties, naast de al eerder beoordeelde situatie voor het Kanaal Gent-Terneuzen, als worst-case kunnen worden beschouwd voor de zwemwaterkwaliteit van de Westerschelde, namelijk: grensmeetlocatie Schaar van Ouden Doel vanwege de buitenlandbelasting en het effluent RWZI-Bath bij het lozingspunt Waarde. RWZI-Bath betreft een RWZI met een groot aandeel industrieel afvalwater. Deze situaties worden als worst-case gezien vanwege de relatief grote (bekende) jaarvrachten en de hoogste PFAS-concentraties. Bovendien verwacht RWS dat door verdunning als gevolg van de indringing van Noordzeewater de PFAS-concentraties op de stroomafwaarts gelegen zwemwaterlocaties Perkpolder en Baarland lager uitvallen dan voor de bemonsterde locatie Schaar van Ouden Doel en de effluentlozing van RWZI-Bath bij Waarde het geval is. RWS benadrukt daarnaast dat nabij een lozingspunt, zoals bij Waarde het geval is, niet gezwommen zal worden. Beide worst-case locaties zijn echter geen officiële door de Provincie Zeeland aangewezen zwemwaterlocaties (Geraets 2022) .
Resultaten zwemwateronderzoek
Alhoewel zwemmen in oppervlaktewater dat PFAS bevat in concentraties zoals aanwezig op locatie Schaar van Ouden Doel tot blootstelling aan PFAS leidt, kan gesteld worden dat geen gezondheidsnadelige effecten van PFAS te verwachten zijn als gevolg van zwemmen in dit oppervlaktewater. Lozingspunt Waarde: zwemmen in oppervlaktewater dat vergelijkbare PFAS-concentraties bevat zoals aanwezig op locatie RWZI-Bath effluent-lozingspunt bij Waarde, leidt tot blootstelling aan PFAS. Het RIVM kan echter, zonder nadere risicoanalyse, geen uitspraak doen of eventueel gezondheidsnadelige effecten te verwachten zijn als gevolg van deze PFAS-blootstelling door zwemmen in dit oppervlaktewater (Geraets 2022) .
Zeeschuim
Uit een onderzoek door VITO, een Vlaamse onderzoeksorganisatie op het gebied van duurzame ontwikkeling, blijkt dat PFAS ook aanwezig kan zijn in zeeschuim . Op twee willekeurige locaties aan de Belgische kust (Knokke en De Haan) werd in 2021 en 2022 zeeschuim en zeewater bemonsterd en geanalyseerd op voorkomen PFAS. Er werden uiteenlopende en zeer hoge concentraties PFAS in zeeschuim stalen gevonden. PFOS en PFOA waren de dominante componenten in de zeeschuim stalen. De som van de 4 EFSA- componenten (PFOS, PFOA, PFNA en PFHxS) vormden 90 % van de totale PFAS-concentraties in de meest verontreinigde zeeschuimstalen (De Brouwere et al 2023).
De View-Navigation (VN) pagina's.
De links naar andere pagina's.
| Onderdeel van | PFAS PFAS in het milieu |
|---|---|
| Instantie van | |
| Betreft |
De pagina's die linken naar deze pagina.
Dit element heeft geen subelementen. Naar dit element wordt niet geconnecteerd.
