In zijn algemeenheid is te stellen dat de waterkwaliteit van het estuarium, en vooral van de Zeeschelde, zeer veel verbeterd is vergeleken met de situatie van de tweede helft van de vorige eeuw. In het water voldoet de groep metalen als geheel aan de norm, zowel in de Zeeschelde als in de Westerschelde. De gehalten van enkele afzonderlijke metalen zijn op een aantal plaatsen nog wel hoger dan de norm. Dat geldt ook voor de groep van 14 PAK’s. Uit de evaluatie (Barneveld et al. 2018b) blijkt dat de concentraties van bestrijdingsmiddelen in het water de afgelopen jaren in het hele estuarium te hoog waren. Het is niet zeker of alle bestrijdingsmiddelen daadwerkelijk de norm overschreden, want voor een aantal bestrijdingsmiddelen is zowel de norm als het gehalte lager dan de detectielimiet (de concentratie die nog net betrouwbaar te meten is). In de evaluatie is er dan voorzichtigheidshalve van uitgegaan dat zo’n stof de concentratie van de detectielimiet had. Bestrijdingsmiddelen worden nog maar sinds enkele jaren gemeten, daarom is nog niet duidelijk welke trend deze stoffen vertonen en wat het effect op het ecosysteem is. Dat vraagt meer onderzoek (VNSC 2019).
Zware metalen
In de bodem van het estuarium en op schorren en slikken is nog veel vervuiling uit het verleden te vinden, vastgehecht aan fijne sedimentdeeltjes. In de Westerschelde en de Beneden-Zeeschelde wijken metalen (sterk) af van de norm. De concentraties dalen wel geleidelijk. In het verleden was er de vrees dat deze metalen in de Zeeschelde plotseling vrij zouden komen door de zuurstoftoename, als een soort tijdbom. Dat blijkt niet te gebeuren. De metalen komen wel vrij, maar dat gaat traag en zal dus ook nog heel lang duren. Het vaargeulonderhoud in de Westerschelde leidt niet tot het vrijkomen van metalen: er wordt vooral zand gebaggerd en daar hechten metalen zich niet aan. Er vinden sinds kort ook metingen van toxische stoffen in dieren plaats. In de Zeeschelde gebeurt dat in paling en de Aziatische korfmossel en in de Westerschelde in bot en mosselen. In alle dieren werden te hoge concentraties gemeten, maar het meest in de vissen. De organismen in de Zeeschelde bevatten te veel kwik, perfluorverbindingen en een aantal PCB’s. De organismen in de Westerschelde bevatten te hoge concentraties heptachloor heptachloorperoxide, kwik en PCB’s. Het lijkt erop de hoeveelheid kwik in organismen toeneemt (VNSC 2019).
Nieuwe stoffen
Nieuwe stoffen die waarschijnlijk een groot effect hebben zijn hormoonverstorende stoffen, bijvoorbeeld uit anticonceptiepillen. Ook (nieuwe) pesticiden kunnen grote effecten op organismen hebben. De effecten van macroplastic (grote stukken plastic) en microplastics (zeer kleine plasticdeeltjes) zijn veel in het nieuws. Macroplastics hebben direct effecten op dieren: ze kunnen de spijsvertering blokkeren, dieren kunnen erin verstrikt raken of erin stikken. Uit een net gestart onderzoek van de Universiteit van Antwerpen blijkt dat macroplastics in de Zeeschelde vooral uit dunne folie bestaan (hier is nog niet over gepubliceerd). Microplastics zijn vooral verstorend door de hormoonverstorende stoffen die erin verwerkt zijn, zoals weekmakers en vlamvertragers.
Referenties
- Evaluatierapport T2015-rapportage Schelde-estuarium, Barneveld, H.et al., HKV lijn in water, 10 juli 2018.
- Systeemanalyse natuur Schelde-estuarium, VNSC, Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie, april 2019.
Zie ook
- Systeemanalyse natuur Schelde-estuarium
- Evaluatie Schelde-estuarium: de toestand van Veiligheid, Toegankelijkheid en Natuurlijkheid, Samenvatting van de T2015-rapportage
- T2009-Rapport Schelde-estuarium
- Analyserapport T2015-rapportage Schelde-estuarium
- Evaluatierapport T2015-rapportage Schelde-estuarium
- Grevelingenmeer van kwetsbaar naar weerbaar? Een beschrijving van de ontwikkelingen van 1996 tot 2001 en een toetsing aan het beleid
- Ontwikkelingen in het Schelde-estuarium
- Veilig getij, de effecten van de waterbouwkundige werken op het getijdemilieu van de Oosterschelde deel 1
- Veerse Meer aan de Oosterschelde, Toestand ecosysteem Veerse Meer vóór ingebruikname doorlaatmiddel
- Verontreinigende stoffen in het Veerse Meer
