Figuur 6: De standaarddeviatiekaart voor saliniteit in het groeiseizoen. De kaart is verkregen door interpolatie tussen de punten op de kaart. Het getal bij elk punt is de lokale standaarddeviatie (Van der Heide et al. 2006).
Figuur 6 laat de door interpolatie verkregen standaarddeviatiekaart zien. Aan de kaart zijn drie extra, virtuele meetpunten toegevoegd om de interpolatie te verbeteren (zie ook Van der Heide et al. (2006). voor achterliggende berekeningsmethode). De fluctuaties in saliniteit rondom Harlingen en de Afsluitdijk zijn zeer hoog (tussen 5 en 9 promille). In het oostelijk deel van de Waddenzee is het zoutgehalte veel stabieler met een SD van rond de 1 tot 2 promille. Uit de meetreeksen blijkt dat de standaarddeviaties van Urk en Lemmer in de periode 1894 – 1930 respectievelijk 2,1 en 2,7 promille bedroegen. De tolerantiegrens van groot zeegras zal ertussenin zitten. Op basis van deze waarden wordt aangenomen dat de tolerantiegrens niet hoger zal zijn dan 2,5 promille. De berekende SD bij Hond/Paap varieert tussen 2,5 en 2,8 promille (figuur 6). Als onzekerheidszone is het gebied tussen 2,5 en 3,0 promille gekozen. Combinatie van de SD-kaart met de groeivoorwaarden voor groot zeegras geeft Figuur 7. Hieruit blijkt dat op basis van de zoutfluctuaties de westelijke Waddenzee grotendeels ongeschikt is voor de ontwikkeling van robuust groot zeegras.
Figuur 7: Vestigingsmogelijkheden voor groot zeegras op basis van fluctuaties in saliniteit. Bijna 47% van de Waddenzee valt binnen de tolerantiegrens (SD≤2.5). 59.7% van de Waddenzee heeft een SD gelijk of lager dan 3.0 promille (onzekerheidszone).(Van der Heide et al. 2006).
Litoraal groot en klein zeegras
Figuur 8: Relatie zoutgehalte – kans van voorkomen litoraal zeegras De Jong et al. (2005)
Het zoutgehalte is een belangrijke parameter voor het voorkomen van zeegras. In Nederland is gevonden dat een te hoog zoutgehalte leidde tot sterfte en verdwijnen van beide soorten. In het Grevelingenmeer en de Oosterschelde verdween het zeegras bij zoutgehaltes hoger dan circa 29,5 PSU (16,5 g Cl- L-1 (PSU = Practical Salinity Unit ≈ g NaCl L-1)). In Nederland is voor beide soorten zeegras een ondergrens gevonden van circa 16 PSU (9 g Cl- L-1). Dit is gebaseerd op het gegeven dat geen zeegras wordt aangetroffen (behoudens een enkele losse plant) in de Dollard en dat in de Oosterschelde geen zeegras voorkwam in het brakke Krammer/Volkerak onder deze grens. In brakkere omstandigheden wordt zeegras vervangen of verdrongen door Ruppia en eventueel Zanichellia. In watersystemen buiten Nederland komen beide soorten zeegras (groot en klein) wel voor bij hogere en/of lagere zoutgehaltes: grenzen liggen daar enkele PSU hoger of lager. De verschillen in reactie hebben vermoedelijk te maken met lokale aanpassingen aan het zoutgehalteregime. De in Nederland aanwezige populaties hebben altijd in estuariene omstandigheden geleefd. Voor een kaart met een ruimtelijke verdeling van het zoutgehalte is gebruik gemaakt van modelberekeningen. Er werd gerekend met een 2D-waterbewegings- en waterkwaliteitsmodel, waarbij rekening is gehouden met de grotere, lokale lozingen van zoetwater in de Waddenzee. Gerekend is voor verschillende omstandigheden qua neerslag. Voor de zeegraskansenkaart is gewerkt met de situatie van een relatief natte periode in een relatief nat jaar, voorjaar 1988, omdat die de meest zoete situatie vertegenwoordigt en zo een ondergrens kan zijn voor het voorkomen. De bovengrens voor zeegras speelt in de Waddenzee amper een rol. Zie De Jong et al. (2005) voor de uitgebreide beschrijving van de methode en de literatuurverwijzingen. De HSI-relatie is weergegeven in Figuur 8.
Referenties
- Een verkennning van de groeimogelijkheden van ondergedoken groot zeegras (Zostera marina) in de Nederlandse Waddenzee, Heide, T. van der, M.M. Van Katwijk en G.W. Geerling, december 2006.
- Kansenkaart Zeegras Waddenzee, Jong, D.J. de, M.M. van Katwijk en A.G. Brinkman, 2 augustus 2005.
Zie ook
- Een verkennning van de groeimogelijkheden van ondergedoken groot zeegras (Zostera marina) in de Nederlandse Waddenzee
- Kansenkaart Zeegras Waddenzee
- Zeegras in de Waddenzee, Rol in de Waddenzee en in Nederland, kansen in de toekomst en wettelijk kader
- Herintroductie van Groot zeegras in de westelijke Waddenzee (2002-2006), Inventarisatie van bestaande kennis, selectie van locaties en plan van aanpak.
- Klein zeegras en Snavelruppia op het Balgzand
- Een ecologisch profiel van zeegras, en de verspreiding in Nederland
- Ecologisch onderzoek Getij Grevelingen
- Herstel van estuariene dynamiek in de zuidwestelijke Delta
- De betekenis van het zout- en silicaatgehalte in Nederlandse kustwateren voor het zeegrasareaal, eindrapport 1998
- Herintroductie van groot zeegras (Zostera marina) in de westelijke Waddenzee (2002-2005)
