Zierikzee: verschil tussen versies

Als gevolg van de dijkversterking Polder Schouwen (2008) was het standje bij Borrendamme minder toegankelijk geworden. Eerder was de dijk goed beloopbaar doordat er Haringmanblokken lagen. Na klachten uit de omgeving werd de situatie tijdens de dijkversterking van Zierikzee verbeterd. Het projectbureau bracht extra zand aan.

Werk met werk

Het dijktraject Zierikzee bood verschillende kansen voor het maken van werk-met-werk:

• Dienst Landelijk Gebied (DLG) was ten tijde van de dijkversterking bezig met plannen voor de herinrichting van het gebied rondom de dijk. Hiervoor werden verschillende afspraken gemaakt. Op verzoek van verwijderde het projectbureau de Weldamseweg. Zo kon de weg opgaan in het nieuwe natuurgebied dat DLG hier ging inrichten. Waterschap Scheldestromen legde een nieuwe weg aan.
• De kop van de havendam is een zogenaamde bruinvis-hotspot: het is een van weinige plaatsen in Nederland waar deze dieren goed te bekijken zijn. Het projectbureau richtte hier op verzoek van het Wereld Natuurfonds en Nationaal Park Oosterschelde een uitkijk- en luisterpunt in. Bankjes in de vorm van schanskorven bieden recreanten de mogelijkheid uit te kijken over de Oosterschelde. Een mantelbuis vanaf de kop van de havendam tot onder het water biedt de mogelijkheid een hydrofoon te plaatsen, zodat mensen kunnen luisteren naar het geluid van bruinvissen in het water. De hydrofoon zelf werd nog niet geplaatst, omdat deze nog niet beschikbaar was. Na afronding van de werkzaamheden werd het uitkijkpunt overgedragen aan de projectgroep van het Wereldnatuurfonds.
• Het onderhoudspad werd opengesteld voor fietsers. In overleg met de pachter van het gebied werd een deel hiervan ingericht als uitkijkpunt over het nieuwe natuurgebied.

Muraltglooiing bij Zierikzee

• De aanwezige perkoenpalen werden verwijderd en afgevoerd als chemisch afval, omdat ze gecreosoteerd waren. Op een deel van de dijk werden nieuwe palen geplaatst om de oorspronkelijke uitstraling te herstellen. De nieuwe palen hebben alleen landschappelijke en cultuurhistorische waarde, geen functie voor de veiligheid.
• De Muraltmuurtjes konden niet behouden blijven en werden verwijderd.
• Bunkers en een oud plankier op het havenhoofd bleven behouden.
• Er was contact met de archivaris van Zierikzee die meldde dat in het verleden stenen van een oude kerk waren gebruikt ter versteviging van de dijk. Hij vroeg in de gaten te houden of er archeologische resten tevoorschijn kwamen. Deze resten zijn niet aangetroffen.

Zierikzee afvoeren gecreosoteerde perkoenpalen

Zierikzee penetratie breuksteen overlaging en lavasteen

In het ecologisch detailadvies worden de aanwezige planten geïnventariseerd, zowel in de getijzone als ter plaatse van de boventafel. Op basis hiervan wordt een advies verstrekt over de soort nieuwe bekleding die moet worden gekozen om minstens een gelijkwaardige begroeiing in de toekomst te verkrijgen. Dit detailadvies is opgenomen als bijlage van de ontwerpnota.

In het kader van ecologie, heeft er een inventarisatie plaatsgevonden van de aanwezige vogelsoorten, herpetofauna en zoogdieren in het gebied om deze in kaart te brengen.

Tevens is er een Soortenbeschermingstoets uitgevoerd in het kader van de wettelijke verplichtingen ten aanzien van de Flora- en Faunawet en Natuurbeschermingswet.

Tijdens de uitvoering bleek op een van de depots de beschermde bijenorchis te groeien. Deze hoek werd afgezet en is niet gebruikt als depot.

Voor dit project werden twee planbeschrijvingen gemaakt: een regulier en een wijzigingsplan voor de kruinverhoging langs het havenkanaal.

Voor de kruinverhoging moesten een steunberm en een onderhoudsweg worden aangelegd, waardoor de dijk breder werd.Door de kruinverhoging (en dus dijkverbreding) ging zilt grasland verloren. Dit werd in een aanvullend projectplan beschreven waarvoor een aparte Natuurbeschermingswet procedure (wijzigingsvergunningprocedure) werd doorlopen. Binnen het project was geen compensatiemogelijkheid. De oplossing is gevonden in een kwaliteitsimpuls in de nabijgelegen Koudekerkse Inlaag. Hier is een stuk terrein geoptimaliseerd, waardoor grote kansen ontstaan voor de ontwikkeling van zilt grasland.

Op basis van de planbeschrijvingen wordt door het waterschap vastgesteld dat een milieueffectrapport niet behoeft te worden opgesteld.

Verder wordt de planbeschrijving gebruikt bij de aanvraag van vergunningen in het kader van verschillende wetgeving. Op basis van de Passende Beoordeling wordt een vergunning Natuurbeschermingswet afgegeven. Na enkele aanpassingen is er tevens een wijzigingsvergunning verleend. Daarnaast heeft de Provincie ook de aanvraag in het kader van de Waterwet goed gekeurd.

Een mogelijk knelpunt in de transportroutes waren fietsende scholieren. Deze grote groep kruiste de transportroute op een rotonde. De aannemer werd verplicht te rijden in bloktijden, waarbij rekening werd gehouden met de spits van de scholieren.

Het projectbureau zetten een veiligheidscampagne op om chauffeurs van werkverkeer te wijzen op kwetsbare weggebruikers.

Op bepaalde stukken van de transportroute gold een snelheidsbeperking. Grote delen van de transportroute waren afgesloten voor fietsers. Hiervoor werden omleidingen ingesteld

Zierikzee gastles aan lagere school

Zierikzee informatiezuil

Voor dijktraject Zierikzee is op basis van het omgevingsplan een aantal communicatiemiddelen ingezet om de omgeving te informeren over de geplande werkzaamheden. Voorlichting op het werk zelf gebeurt o.a. door het plaatsen van een infobord, maar wordt ook actief aan alle bewoners gegeven door middel van huis-aan-huiskranten. Daarnaast ontvangen recreanten flyers en daarbij wordt ook gedacht aan de buitenlandse gasten. Bij bepaalde activiteiten of werkzaamheden wordt ook gebruik gemaakt van een advertentie in de PZC. Wanneer omwonenden of bedrijven verwachten schade te ondervinden door de uitvoering van de werken kan men dit kenbaar maken. Daarvoor is een regeling opgesteld die de mogelijkheden voor compensatie aangeeft.

Tijdens de voorbereiding werd flink geïnvesteerd in gesprekken met met name één campinghouder die langs de transportroute zijn bedrijf heeft. Verder was er speciale aandacht voor fietsende scholieren die de transportroute kruisten.

Normaal gesproken worden depots na afloop van de dijkversterking opgeruimd. Bij Zierikzee kregen ze een nieuwe bestemming. Op verzoek van Dienst Landelijk Gebied (DLG) werd van één depotlocatie de toplaag van een halve meter verwijderd en niet hersteld. Reden hiervoor was dat DLG het maaiveld in de directe omgeving van het depot ging verlagen in verband met natuurontwikkeling. Twee andere depots werden na afloop van de werkzaamheden aangepast en ingericht als parkeerplaat.

Bom Zierikzee

Er werd een bom aangetroffen in het aangevoerde zand van de Maasvlakte. De gemeente nam vanaf het moment van aantreffen de regie over de ruiming over. Ze schakelde de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) in die de bom tot ontploffing binnendijks tot ontploffing bracht bij hoogwater. Het projectbureau had liever gezien dat de bom verder van de dijk tot ontploffing was gebracht om het risico op schade aan de dijk te voorkomen.

Zierikzee sluis in havenkanaal

Zierikzee havendam

De steenbekleding op de dijk tussen dp 161,1 en het Westelijk Havenhoofd bestonden voornamelijk uit basalt, met daarboven afwisselend asfalt en Vilvoordse steen. Op enkele delen was boven de basalt ook Lessinese steen aanwezig. Op het traject langs het havenkanaal bestond de bekleding voornamelijk uit asfalt, zeskante betonblokken en diaboolblokken. Op het traject tussen dp 198,5 en dp 207 waren betonzuilen, voorzien van ecotoplaag aanwezig. Plaatselijk was een muralt glooiing aanwezig. De bovengrens van de steenbekleding tussen dp 161,1 en het Westelijk Havenhoofd lag gemiddeld op NAP+4,7m. De bekleding langs het havenkanaal was aangebracht tot een niveau variërend van NAP+2,5m tot NAP+4,0m. Plaatselijk was geen buitenberm aanwezig. De aanwezige berm bestond deels uit asfalt, deels uit gras.

Opgebroken basalt bij Zierikzee

Zierikzee oude bekleding met palenrij

Zierikzee verzakking oude bekleding

De actualisatie van de toetsing is door het waterschap uitgevoerd. Deze is gecontroleerd door het projectbureau, waarna het dijkvak is vrijgegeven voor verbetering. Ten tijde van de toetsing van de bekleding op dit traject kwam nieuwe kennis beschikbaar voor het toetsen van basalt. De nieuwe kennis bood de mogelijkheid om onderscheid te maken tussen goed en minder goed gezette basalt.

De aanvulling op het vrijgavedocument betreft een aanvulling op “Archeologie en particulier eigendom” en een nieuw kopje “Cultuurhistorie” aan de hand van een door Stichting Dorp, Stad en Land in opdracht van projectbureau Zeeweringen gemaakte inventarisatie langs de Oosterschelde.

Zierikzee kruinverhoging havenkanaal

Zierikzee nieuwe bekleding met palenrij

Zierikzee nieuwe bekleding

Aan de ontwerpnota Zierikzee die eind 2011 is opgesteld, is in mei 2012 een erratum toegevoegd. Op verzoek van waterschap Scheldestromen nam het projectbureau een kruinverhoging langs het havenkanaal mee in het ontwerp. Er was twijfel over de haalbaarheid van de kruinverhoging. Ingenieursbureau Fugro voerde in opdracht van het projectbureau onderzoek uit. Dit onderzoek wees uit dat de kruinverhoging mogelijk was, mits er voldoende consolidatietijd in acht werd genomen In het erratum is het advies ten aanzien van de kruinverhoging verwerkt die geleid heeft tot een verbreding van de binnenberm.

Het ontwerp voorziet in een ondertafel die bestaat uit gepenetreerde breuksteen, grotendeels afgestrooid met lava, deels worden hier betonzuilen geplaatst De boventafel bestaat uit betonzuilen

Bij oplevering werd in de kleilaag van het bovenbeloop te veel slak aangetroffen. De aannemer moest delen van de kleilaag vervangen. Uitvoering hiervan was vanwege de aanvang van het stormseizoen niet haalbaar in hetzelfde uitvoeringsjaar. De klei werd een jaar later vervangen. De oorzaak van de grote hoeveelheid slak in de klei heeft te maken met de manier van werken. Dit kan voorkomen worden door stromen materiaal zorgvuldig te gescheiden en apart op te slaan. Zo kan schone klei niet vermengd raken met slakken. Contractueel dient hier dus op ingespeeld te worden, onder andere door vast te leggen aan welke eisen de deklaag van klei dient te voldoen.

Na afloop van het werk is een toetsing uitgevoerd en is het dijkvak overgedragen aan het waterschap.

Zierikzee aanvoer materiaal per schip

Zierikzee aanvoer gietasfalt

Zierikzee grondwerk

EMVI

Tijdens de voorbereiding werd vastgesteld dat transport over de weg veel overlast zou veroorzaken voor omwonenden en campings. Ook zou het risico’s met zich meebrengen voor fietsende scholieren en toeristen. In de aanbesteding werd daarom m.b.v. EMVI (Economisch Meest Voordelige Inschrijving) nadruk gelegd op transport van materiaal over water. De opdrachtnemer scoorde gunstig op gebied van duurzaamheid (hybride kranen, andere brandstof, cursus voor machinisten) en de CO2 prestatieladder.

Loswallen

Het projectbureau voorzag in het contract in twee loswallen: een in het havenkanaal en een andere bij de Lockersnol. De aannemer besloot geen loswal aan te leggen bij de Lockersnol, vanwege de activiteiten van een kreeftenkweker. De kweker had aangegeven dat zijn belangen ernstig geschaad zouden worden. Ook was een loswal bij de Lockersnol ongunstiger, omdat deze direct aan de Oosterschelde ligt en dus meer geëxponeerd aan tij en weersomstandigheden. Er werd dus maar één loswal aangelegd, in het havenkanaal. Om de planning haalbaar te houden, werden de werktijden hier uitgebreid.

Dienst Landelijk Gebied

Dienst Landelijk Gebied (DLG) had tegelijk met de dijkversterking gepland werkzaamheden uit te voeren in het gebied tussen Zierikzee en de te versterken dijk. Doelstelling was het herinrichten en kwalitatief verbeteren van het natuurgebied. Vanwege de raakvlakken met de dijkversterking vond er veelvuldig overleg plaats tussen het projectbureau en DLG over o.a. de volgende punten:

DLG wilde de Weldamseweg verwijderen en op een andere plaats opnieuw aanleggen. Zeeweringen had deze weg echter als transportroute aangemerkt. Er werden verschillende mogelijke oplossingen bekeken. Uiteindelijk legde waterschap Scheldestromen in opdracht van DLG de nieuwe weg aan zonder deklaag van asfalt. Zeeweringen gebruikte deze en na afronding van de dijkversterking werd de nieuwe weg volledig afgewerkt.

Onderdeel van de plannen van DLG was de opwaardering van een binnendijks gelegen parkeerplaats bij Borrendamme. Hier was ook een lokale insnoering in de dijk (versmalling) vanwege een voormalige boerderij. Zeeweringen wilde aanvankelijk het ‘rechttrekken’ van deze insnoering uitvoeren tijdens de dijkversterking. Langlopende onderhandelingen tussen DLG en waterschap over benodigde aankoop van de grond verhinderden dit echter. Zeeweringen paste de locatie wel alvast zoveel mogelijk aan, zodat de basis voor de verdere herinrichting gelegd werd.

DLG wilde binnendijks een uitkijkpunt voor recreanten aanleggen over het nieuwe natuurgebied. Hiervoor was een dijkovergang nodig. Er vond intensief overleg plaats over de (technisch) mogelijke locatie en benodigde grond. Zeeweringen realiseerde de dijkovergang en DLG sloot hier het uitzichtpunt op aan.

Zierikzee aanbrengen teenconstructie

Zierikzee aanvoer per schip

Zierikzee stormschade nieuwe werk

• Er werd met zeer zwaar materieel gewerkt, vanwege het feit dat Zierikzee het zwaarst aangevallen dijktraject langs de Oosterschelde is.
• In het voorjaar traden er enkele stormen op. Hierdoor ontstond schade aan het werk.
• Het dijktraject heeft een steile vooroever. Hierdoor kon niet met zwaar materieel op de ondertafel gewerkt worden.
• De teenconstructie ligt uitzonderlijk diep. Hierdoor werd de teenbestorting uitgevoerd vanaf het water.
• Er werd een bom aangetroffen in het aangevoerde zand van de Maasvlakte. De gemeente nam vanaf het moment van aantreffen de regie over de ruiming over. Ze schakelde de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) in die de bom tot ontploffing binnendijks tot ontploffing bracht bij hoogwater. Het projectbureau had liever gezien dat de bom verder van de dijk tot ontploffing was gebracht om het risico op schade aan de dijk te voorkomen.
• In het kader van duurzaam werken werd de klei die vrijkwam uit de oude dijkbekleding hergebruikt bij de kruinverhoging in plaats van zand.
• Bij de aanleg van de nieuwe Levensstrijddijkweg werd twee maal een boete opgelegd vanwege het niet naleven van de contracteisen.

Fietsers in werkgebied

Ondanks omleidingroutes, duidelijke bebording en afzettingen betraden fietsers tijdens de uitvoering veelvuldig het werkgebied en de transportroutes. Recreanten die hierop werden aangesproken, gaven aan daar geen gevaar in te zien. Ook werd gezegd dat ze afzettingen of borden niet hadden gezien. Dit alles leverde risico’s op voor de veiligheid. De permanente inzet van een verkeersregelaar aan het begin van het dijktraject bood de oplossing.

Transporten over drukke fietsroute

De transportroute kruiste een drukke fietsroute van scholieren. Dit was een veiligheidsrisico. Contractueel werd daarom bepaald dat transporten over de weg daarom pas na 09:00 uur mochten plaatsvinden. Dat was praktisch goed haalbaar, omdat veel transport over het water werd uitgevoerd.

Lage teenconstructie

De teenconstructie was in het ontwerp erg laag getekend . Daardoor was er zelfs bij laag water slechts beperkt tijd om aan de teenconstructie te werken. Voorjaarsstormen beperkten de werktijd nog meer. De aannemer kwam onder grote druk te staan om de dijkversterking op tijd af te krijgen.