PFAS Bioaccumulatie: verschil tussen versies

Versie van 24 jul 2023 om 16:42

Figuur 1: Relatieve weergave van de PFOS-concentraties in biota op 11 locaties in 2019. De hoogte van ieder staafje correspondeert met de (relatieve) concentratie op de betreffende locatie. Error bars zijn weggelaten vanwege visuele redenen (Jonker 2021).

Bioaccumulatie is het proces van ophoping van stoffen in het weefsel van een organisme. Men spreekt van bioaccumulatie wanneer de concentratie in het organisme hoger is dan in zijn omgeving. Accumulatie is het gevolg van biomagnificatie en bioconcentratie. Biomagnificatie zorgt voor een stapsgewijze toename in concentratie van stoffen in organismen, naarmate deze hogerop in de voedselketen zitten en vindt plaats via voedselconsumptie. Met andere woorden de organismen die bovenaan de voedselketen staan worden blootgesteld aan de hoogste dosis. Bioconcentratie is de opname van verontreinigingen via de huid of het maag-darmkanaal uit bodem of water (Brand en Mesman 2015).

Bioaccumulatie van PFAS

Over bioaccumulatie van PFAS is relatief weinig bekend. Deze verbindingen hebben zowel hydrofobe als hydrofiele eigenschappen en de factoren die het bioaccumulatieproces van PFAS sturen zijn tot op heden nog onduidelijk. Wel is duidelijk dat alleen vetnormalisatie weinig zin heeft voor PFAS en dat de stoffen een hoge affiniteit voor eiwitten hebben. Om deze redenen worden BAF's (bio-accumulation factors), voor PFAS tot op heden maar gegeven op basis van natgewicht. Omdat bioaccumulatie de link is tussen het abiotische en het biotische milieu en daarmee de brug naar (eco)toxicologische effecten, is het essentieel meer kennis over het proces voor PFAS te verkrijgen. In een recente publicatie wordt zelfs gesteld dat in het veld van blootstellingskarakterisatie van PFAS, het goed in kaart brengen van bioaccumulatie waarschijnlijk de grootste uitdaging is (Jonker 2021).

Opmerkelijk is het grote verschil in concentraties gevonden in vis op locatie MIDDGBWPMLPT (zie figuur 1) en in schaaldieren op de enkele kilometers stroomafwaarts in de Westerschelde gelegen locatie KNUITHK (de enige locatie waar schaaldieren - mossels en oesters - zijn bemonsterd; op alle andere locaties is er sprake van vismonsters). Omdat aangenomen mag worden dat de concentraties in de waterfase op beide locaties niet extreem veel verschillen, duidt dit resultaat waarschijnlijk op een verschil in bioaccumulatiepotentie tussen vis en schaaldieren (Jonker 2021).