Inleiding
In 2011 is de samenwerkingsovereenkomst Veiligheidsbuffer Oesterdam ondertekend door Natuurmonumenten, Rijkswaterstaat en de provincie Zeeland. Het project is één van de pilotstudies binnen het project Verkenning Zandhonger. Het project bestaat uit een suppletie die zich bevindt in het zuidelijke gedeelte van de Oosterschelde, het komgebied, waar de Oesterdam de Oosterschelde afsluit van het Zoommeer en Markizaatsmeer. De suppletie is opgespoten eind 2013 aan de zuidwestkant van de Oesterdam. Totaal is er een zandlichaam van 300.000 m³ over een lengte circa 2 kilometer en een breedte van 200-800 m aangebracht. De suppletiehoogte varieert tussen de 0,5 en 1 meter. Het zandlichaam moet ervoor zorgen dat de dijk langer meekan en een dijkversterking met 25-30 jaar kan worden uitgesteld. Tegelijkertijd stopt het aanbrengen van zand het geleidelijk verdwijnen van het lokale intergetijdengebied en helpt het de natuur en landschapswaarden te herstellen. Het projectplan (Boersema et al 2014) beschrijft de verdeling van activiteiten en financiering van de over de verschillende partners van het CoE-DT die betrokken zijn bij dit deelproject (Monitoring Veiligheidsbuffer Oesterdam). Daarnaast wordt ingegaan op de projectorganisatie en verdeling van verantwoordelijkheden. In de bijlagen van dit projectplan zijn de activiteiten verder uitgewerkt in verschillende monitoringsplannen. De onderdelen hiervan zijn geschreven door Rijkswaterstaat Zee en Delta, Wageningen Marine Research, NIOZ en de HZ. De inpassing in het onderwijs is als aparte bijlage opgenomen.
Doelstellingen
De algemene doelstellingen van het overkoepelende project Verkenning Zandhonger (zie Inleiding) en de missie van het Centre of Expertise Delta Technology dienen als kapstok. Rijkswaterstaat Zee en Delta heeft doelstellingen geformuleerd die een bijdrage leveren aan het project Verkenning Zandhonger. Deze doelstellingen (1, 2 en 3, zie hieronder) richten zich hoofdzakelijk op kennisontwikkeling en het toepasbaar maken van kennis voor eventuele toekomstige suppleties. Dit sluit aan bij de missie van het Centre of Expertise Delta Technology. Maar omdat de missie van het CoE-DT breder is, zijn de doelstellingen 4 en 5 toegevoegd. Deze doelstellingen richten zich op onderwijsverbetering en de ontwikkeling van een slagvaardig samenwerkingsverband. De doelstellingen van het project Monitoring Veiligheidsbuffer Oesterdam zijn als volgt geformuleerd:
- Ontwikkelen van een duurzame en veilige oplossing voor de Oesterdam, zodanig dat de Oesterdam gevrijwaard is van te hoge golfaanval en grote investeringen in versterking van de steenbekleding, als gevolg van de zandhonger, met minimaal 25 jaar kunnen worden uitgesteld;
- Ontwikkelen van een oplossing om het zandhongerprobleem ter plaatse van de Oesterdam aan te pakken, zodanig dat het waardevolle landschap met slikken en platen en de ecologische functie daarvan, de komende vijftig jaar behouden kan blijven;
- Bijdragen aan kennisontwikkeling over de processen rond zandhonger en een bijdrage aan de ontwikkeling van flexibel, klimaatbestendig en kosteneffectief kustmanagement door middel van een proefproject op ware schaal;
- Het onderwijs voorzien van een kwaliteitsimpuls die aansluit bij de behoeften van Delta Technology sector. Dit kan bereikt worden door kennis, die binnen dit project wordt ontwikkeld, toe te passen in cursussen, het aanbieden van stages/afstudeeropdrachten en de ontwikkeling van onderwijsmodules;
- Opzetten van een structureel samenwerkingsverband waarin alle partijen investeren. Dit moet bijdragen aan een Centre of Expertise Delta Technology waarin de partners zich herkennen en aan een Centre dat na vier jaar (2018) zelfvoorzienend is.
Onderzoeksvragen
De monitoring en de experimenten moeten dienen om kennis te vergaren om uiteindelijk te beoordelen of de veiligheidsbuffer heeft voldaan aan zijn doelstellingen. Om de kennis zo gericht mogelijk te verzamelen worden de doelstellingen uitgewerkt in onderzoeksvragen waarop de analyse en evaluatie van de metingen antwoord moet geven. De onderzoeksvragen worden geordend naar de vier onderzoeksthema’s veiligheid, natuur en landschap en biofysische interacties.
Meetactiviteiten
Om meer inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de biotische en abiotische processen zijn verschillende meetplannen opgesteld. De meetperiode beslaat een periode van drie jaar (2014 t/m 2016). Dit geldt niet voor de meetplannen die zijn opgesteld door Rijkswaterstaat Zee en Delta, deze plannen hebben een looptijd van vijf jaar (2014 t/m 2018). In de onderstaande tekst zal echter alleen de eerste drie jaar worden beschreven. In bijlagen 2, 3 en 4 van het projectplan (Boersema et al 2014) zijn de verschillende meetplannen opgenomen. Voor meer detail wordt naar deze bijlagen in het projectplan verwezen. Om de bovenstaande onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden zijn verschillende meetactiviteiten gepland in het veld en in het laboratorium. De meetactiviteiten die ontplooid worden binnen de kaders van het project Monitoring Veiligheidsbuffer Oesterdam zijn als volgt ingedeeld:
- Basismonitoring: Dit monitoringsplan is opgesteld door Rijkswaterstaat Zee en Delta (Bijlage 2 Projectplan (Boersema et al 2014)). Een groot deel van de meetactiviteiten binnen de basismonitoring zijn reeds door Rijkswaterstaat intern begroot en worden uitgevoerd door Rijkswaterstaat Centrale Informatievoorziening (voormalige Meetdienst). De overige activiteiten worden door het partners van het CoE-DT uitgevoerd, conform het opgestelde monitoringsplan (Bijlage 2 (Boersema et al 2014)). Het benthos monitoringsplan is omschreven in Bijlage 3 (Boersema et al 2014), waarin de basismonitoring en verdiepende monitoring zijn geïntegreerd.
- Verdiepende monitoring: Deze monitoring is opgesteld door de partners van het CoE-DT (HZ en Wageningen Marine Research) en sluit aan bij de basismonitoring, maar verdiept zich meer in een aantal onderdelen of gaat in op andere onderwerpen die niet in het basisprogramma zijn opgenomen (zie Bijlage 3 (Boersema et al 2014)).
- Verdiepende experimenten: Deze experimenten sluiten aan bij de bovengenoemde monitoring maar richten zich meer op de ontwikkeling van generieke kennis van de bio-fysische interacties in een intergetijdengebied.
In Tabel 1 (Boersema et al 2014) zijn alle meetactiviteiten opgenomen binnen het project Monitoring Veiligheidsbuffer Oesterdam. Er is onderscheid gemaakt tussen de basismonitoring, verdiepende monitoring en verdiepende experimenten.
Referenties
- Projectplan zandhonger suppletieprojecten - Deelproject: Monitoring veiligheidsbuffer Oesterdam, Boersema, M. et al, Delta Academy, HZ University of Applied Sciences, 27 april 2014.
