Een uitgebreide meta-analyse van literatuur over de rol van schorren in kustbescherming toonde aan dat schorren een effect hebben, zowel op golfdemping als op kuststabilisatie. Eigenschappen die positief gecorreleerd zijn aan zowel golfdemping als kuststabilisatie zijn vegetatiedichtheid, biomassaproductie en schorgrootte (Shepard et al., 2011). De ontwerpcriteria voor het gebruik van schorren voor kustbescherming zijn echter nog niet bepaald en zijn onderwerp van lopend onderzoek.
Schorren zijn kustwetlands die regelmatig overstroomd worden onder invloed van het getij. Ze zijn gelegen in de bovenste deel van het intertijdengebied. Schorren komen voor bij laag-energetische kusten in een gematigd klimaat. De kust waarbij ze voorkomen bestaat uit zand of modder (slikken). De ecologie van een schor is terrestrisch: schorreplanten zijn zouttolerant, maar hun biologie is niet gebonden aan de zee (bijvoorbeeld voor de voortplanting) (Kaiser et al., 2005).
Schorontwikkeling
De soortensamenstelling van schorren hangt af van het concurrentievermogen van een soorten en van hun tolerantie ten aanzien van de plaats-specifieke omgevingsfactoren. Meestal zijn er drie of vier vegetatiezones te onderscheiden, min of meer langs de verticale overstromingsgradient: de pionierzone, lage schor, middenschor en hoge schor. De pionierzone ontwikkelt zich op een verhoogd en stabiel slik, indien de helling van het slik niet te groot is en indien de aanvoer van sediment voldoende is. Typische planten voor de pionierzone zijn slijkgras (Spartina spp.) en zeekraal (Salicornia spp.). In Zeeland gebeurt dit op een hoogte vanaf 1 m beneden de hoogwaterlijn. De pioniervegetatie vangt het sediment in, wat leidt tot lagere stroomsnelheden die op hun beurt weer leiden tot meer sedimentatie. Zodra de vegetatie zo hoog is geworden dat ze niet meer bij elk getij overstroomt, is de zone veranderd in een lage schor.
Vegetatieontwikkeling
Planten van het lage schor zijn kweldergras (Puccinellia sp.), zulte of zeeaster (Aster tripolium) en heen of zeebies (Scirpus martima). In dit stadium zal de groeiende vegetatie de kreken vernauwen en daarmee verdiepen. Bij overstroming zal er zand worden afgezet op de randen van de kreek, terwijl verderop het schor klei wordt afgezet. Dit resulteert in een structuur van zandige verhogingen aan de randen van de kreken en kleiïge kommen achter de verhoging. Het verschil in structuur leid tot een verschillen in stroomsnelheid en daarmee ook in verschillen in sedimentatiesnelheid. Het gevolg is dat de grens tussen schor en slik scherper wordt en zelfs kan leiden tot de vorming van kliffen. Het schor heeft zich nu ontwikkeld in een middenschor. Als het schor zich verder ontwikkelt zal het hoger worden totdat het nog maar zelden overstroomd raakt. Het schor is nu een hoog schor geworden. Planten van de hoge schorren zijn zeekweek (Elytrigia atherica) of zelfs riet (Phragmites australis) (op de minst brakke schorren).
Erosie van het schor
Als de kliffen van het schor te steil worden, zullen golven en stroming de randen beginnen te eroderen en uiteindelijk zal het hele schor geërodeerd zijn en weer in een slik veranderen. De schorvorming begint nu opnieuw. Dit is een natuurlijk proces dat een verloop heeft van decaden tot eeuwen. Veel van de schorren in de Oosterschelde en Westerschelde zijn oudere schorren. In tegenstelling tot de Oosterschelde vertoont de Westerschelde enige ontwikkeling van nieuwe schorren met name in beschutte plaatsen waar de concentratie van gesuspendeerd materiaal hoog is, bijvoorbeeld op de plaatsen waar baggerspecie wordt gestort (Jacobse et al., 2008).
Referenties
- The protective role of coastal marshes: a systematic review and meta-analysis, Christine C. Shepard, Caitlin M. Crain, Michael W. Beck, 23 november 2011.
- Prognose van Schor- en slikontwikkelingen in de Oosterschelde: een analyse naar de te verwachten ontwikkelingen tot 2060, J.J. Jacobse, M. Van der Zel, E. Arnold, E.J. Hofstad, 12 november 2008.
- Marine Ecology: processes, systems and impacts, Michel J Kaiser, Martin J Attrill, Simon Jennings, David N Thomas, David K. A. Barnes, Andrew S. Brierley, Jan G. Hiddink, Hermanni Kaartokallio, Nicholas V. C. Polunin, and David G. Raffaelli, 21 juli 2011.
Zie ook
- Herintroductie getij in de Grevelingen en effecten op natuur in intergetijdengebieden
- Biobouwers als optimalisatie van waterveiligheid in de Zuidwestelijke Delta
- Samenhang in de Delta, ontwikkelingsvarianten voor de Zuidwestelijke Delta: Ecologische ontwikkeling van habitats en levensgemeenschappen (deel 2)
- Slinkend onland, over de omvang van Zeeuwse schorren; ontwikkelingen, oorzaken en mogelijke beheersmaatregelen
- Systeemanalyse natuur Schelde-estuarium
- Peilverandering in de Zuidwestelijke Delta: Effecten op natuurwaarden en aquacultuur
- Alternatieve waterkeringen, Een verkenning naar nieuwe concepten voor kustverdediging in het kader van Beleid Ondersteuning Programmabureau Zuidwestelijke Delta
- Verlopend tij, Oosterschelde, een veranderend natuurmonument
- Veilig getij, de effecten van de waterbouwkundige werken op het getijdemilieu van de Oosterschelde deel 1
- Ontwerpnota buitendijkse natuurontwikkeling Perkpolder, Onderbouwing bij het programma van eisen voor realisatie
