Definitie verzilting
Verzilting is het proces van het zout(er) worden van rivieren, kanalen en zoete binnenwateren. De termen zoet, brak en zout zijn gerelateerd aan het chloridegehalte (Cl-) van water. Grenswaardes met betrekking tot het zoutgehaltes in water voor verschillende toepassingen zijn zeer laag. Zeewater langs de Nederlandse kust bevat ongeveer 15.000 – 19.000 mg/l Cl- (afhankelijk van de invloed van rivierwater). De grens voor drinkwatergebruik ligt op 150 mg/l Cl-. De zoutconcentratie van de rivier de Rijn is ongeveer 100 mg/l Cl- (afhankelijk van het debiet).
Slechts een zeer beperkte hoeveelheid zeewater in een zoet bekken kan daarmee het water al ongeschikt maken voor gebruik als drinkwater. Voor het gebruik van water ten behoeve van de landbouw en de industrie gelden vergelijkbare streefwaarden. Bijvoorbeeld het water in het Volkerak-Zoommeer wordt hoofdzakelijk gebruikt voor landbouw doeleinden. Hier wordt gestreefd naar een maximaal zoutgehalte in het groeiseizoen van 450 mg/l Cl-. Een ander voorbeeld is het water in het Brielse Meer. Hieruit wordt water ingenomen voor onder andere industrieel gebruik (het Brielse Meer vormt de watervoorziening van de haven van Rotterdam). Voor de aanvoer naar dit meer geldt dat water met een zoutgehalte van maximaal 150 mg/l Cl- wordt ingelaten.
Beeld in Nederland
Verzilting van grondwater, bodem en oppervlaktewater is een mondiaal probleem. Afhankelijk van de klimatologische omstandigheden en bodemligging kan verzilting zich op verschillende manieren manifesteren. Zowel in Nederland als in buitenlandse delta’s neemt het probleem toe door klimaatverandering. Droge zomers, lagere rivierafvoeren en zeespiegelstijging vormen de belangrijkste oorzaken. Maar ook een groeiende vraag naar zoet water en de eisen die gesteld worden aan de kwaliteit daarvan. In het Deltaprogramma zoetwater vormt dit naast veiligheid één van de belangrijkste thema's.
Verzilting komt in Nederland vooral door indringend zeewater en door zoute kwel in diepere polders langs de kust. Deze unieke situatie in de Rijn-Maasdelta is door ingrepen van de mens in de afgelopen decennia ingrijpend veranderd. Inpolderingen, het graven van kanalen, het aanleggen van gemalen, spui- en schutsluizen hebben de waterhuishouding in Nederland vormgegeven. Het aan- en afvoeren van oppervlaktewater vanuit de polders naar de boezems en het buitenwater vormt hierbij de kern van de waterhuishouding. Zie ook infographics van het hoofdwatersysteem in Nederland
De natuurlijke interactie tussen het zoute zeewater met getij en het zoete rivierwater vormt de basis van estuariene gradiënten. De Schelde- en het Eems-Dollard estuarium vormen op dit moment de enige echte estuaria in Nederland waarin een natuurlijke zoet-zoutgradiënt onderdeel van is. Deze estuaria hebben een grote ecologische betekenis. De situatie in de Rijn-Maasmonding is door de aanleg van de Nieuwe Waterweg en de deltawerken zeer sterk veranderd. Verzilting en herstel estuariene dynamiek is in deze regio een wankel evenwicht omdat herstel bijna altijd leidt tot extra verzilting en de belangen zoetwaterafhankelijke functies zwaar meewegen. Bij de implementatie van de kier in de Haringvlietsluizen vormde de mitigaties van de verziltingseffecten daarom ook een belangrijke rol. Voor herstel estuariene dynamiek vormt de Kier echter een bescheidde eerste stap.
Informatiebronnen
Er zijn veel informatiebronnen voor verzilting. De belangrijkste zijn:
De Helpdesk water, onderdeel van Informatiepunt leefomgeving: Op deze website staat veel algemene informatie, maar ook links naar belangrijke brondocumenten. Verder kan op deze website vragen worden gesteld.
De website van de STOWA bevat Deltafacts over verzilting, droogte, peilbeheer ect. Deltafacts zijn online kennisdossiers met een korte, krachtige samenvatting van de ‘state of the art' kennis over een bepaalde kennisvraag op het gebied van waterbeheer, klimaatverandering en waterkwaliteit.
De publicwiki van Deltares over zoet-zoet grondwater in het kustgebied. En een tweede publicwiki over verziltingsonderzoek. Deltares beschikt over uitgebreide expertise op het gebied van verzilting zowel in het grondwater als in het oppervlaktewater.
Het zoet-zoutknooppunt is platform voor verziltingsvraagstukken. Het Zoet Zout Knooppunt heeft als doel om verziltingsvraagstukken bespreekbaar te maken. We ontsluiten beschikbare kennis, delen praktijkervaringen en laten zien welke innovaties er zijn in de omgang met zout(er) water. Het Zoet Zout Knooppunt is een netwerkorganisatie waarbij de Regiomakelaars zorgen voor de verbindingen tussen partijen.
Zie ook
- Zoutindringing 20201111.pdf
- Zoetwaterrapportage 2012, Op weg naar een duurzame zoetwatervoorziening in de Zuidwestelijke Delta
- Herstel van estuariene dynamiek in de zuidwestelijke Delta
- Samenhang in de Zuidwestelijke Delta. Naar een vitale, veerkrachtige en veilige delta – Achtergrondrapport
- Samenhang in de zuidwestelijke delta
- De toekomst van de Zuidwestelijke Delta; Perspectieven bij de integrale voorkeursstrategie
- Verzilting in nederland oorzaken en perspectieven-wageningen university and research 186856.pdf
- Milieueffectrapportage Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer, ontwerp MER
- De Waterhuishouding van Nederland
- Samenhang in de Zuidwestelijke Delta. Naar een vitale, veerkrachtige en veilige delta
