Figuur 1: Scheepvaartroutes in de Zuidwestelijke Delta en de ligging van de sluizen (Uit: Brochure Kreekrak).
Als onderdeel van de Schelde-Rijnverbinding vormt het Volkerak-Zoommeer een belangrijke transportas voor de beroepsvaart tussen Rotterdam en Antwerpen. Daarnaast vormt het meer, mede als onderdeel van de zogenaamde staandemastroute de schakel tussen de zoete recreatiewateren in Zuid-Holland en West-Brabant en de grote zoute wateren in de delta. Om die reden vindt op het meer veel recreatievaart plaats. Tabel 1 toont het aantal scheepspassages door de sluizen in het Volkerak-Zoommeer.
| Sluiscomplex | Binnenvaart | Zeevaart | Recreatievaart |
|---|---|---|---|
| Volkeraksluizen | 89.877 | 554 | 27.409 |
| Krammersluizen | 35.372 | 612 | 26.871 |
| Kreekraksluizen | 58.235 | 30 | 1.577 |
| Bergsediepsluis | 111 | 1 | 6.749 |
Schuttijden en passeertijden
Passeertijden spelen een belangrijke rol bij de beroepsvaart. De passeertijd bestaat uit de wachttijd en de schuttijd. De wachttijd is onder andere afhankelijk van het aantal schepen dat de sluis passeert, in combinatie met de capaciteit van de sluis. Bij drukte zal de wachttijd oplopen, wat negatieve effecten heeft voor de beroepsscheepvaart. In de Nota Mobiliteit van het Ministerie van V&W is vastgelegd dat de maximaal toegestane wachttijd voor sluizen gemiddeld 30 minuten is, in de drukste maand van het jaar. Indien de wachttijd (in de drukste maand) langer is dan toegestaan, is er sprake van een capaciteitsprobleem. In de huidige situatie is sprake van zoet-zoutscheidingen bij de Krammersluizen en de Bergsediepsluis. Deze zoet-zoutscheidingen zorgen voor gemiddeld circa 15 minuten extra schuttijd (duwvaartsluizen). Na de totstandkoming van het Volkerak-Zoommeer in 1987 is de zoet-zoutscheiding bij de Volkeraksluizen niet meer in gebruik. Bij de Kreekraksluizen wordt het brakke water van het Antwerps Kanaalpand gescheiden gehouden van het zoete water in het Volkerak-Zoommeer via het in stand houden van een zoete buffer, net ten zuiden van het sluizencomplex.
In onderstaande tabel staan de passeertijden voor de schutsluizen vermeld, gemiddeld over het jaar 2022 en over het aantal schutkolken.
| Sluiscomplex | Passeertijd in minuten |
|---|---|
| Volkeraksluizen (beroepsvaart) | 51 |
| Volkerak jachtensluis | 35 |
| Krammersluizen (beroepsvaart) | 89 |
| Krammer jachtensluizen | 42 |
| Kreekraksluizen | 46 |
| Bergsediepsluis | 20 |
De schutsluizen in de monding van de Brabantse rivieren worden voornamelijk door de recreatievaart gebruikt. In de periode 1 juli tot 1 oktober worden de schutsluizen bij Benedensas en Dintelsas actief gebruikt: de deuren worden gesloten gehouden om algenbelasting vanuit het Volkerak-Zoommeer tegen te gaan. In deze periode vinden volgens informatie van de beheerder van het sluizencomplex Dintelsas circa 4000 schuttingen plaats bij Dintelsas, en circa 2000 schuttingen bij Benedensas, respectievelijk gemiddeld ongeveer 45 en 20 per dag. Op drukke zondagen worden zo’n 300 à 350 scheepspassages geteld. De beroepsvaart bestaat uit circa tien scheepspassages per dag bij Dintelsas. Bij Benedensas passeert een enkele keer een vrachtschip (RWS 2012).
Prognoses scheepvaart
Rijkswaterstaat (Maldegem 2008) heeft onderzocht of er voor de maatgevende scheepvaartklasse bij de doorvaart van de Schelde-Rijncorridor fysieke knelpunten ontstaan door verandering van de waterstanden. De Schelde-Rijncorridor, die deel uitmaakt van de hoofdtransportassen, wordt beschouwd als een vaarweg geschikt voor schepen van de klasse VIb (4-baksduwvaart), Rijndoorvaarthoogte en heeft als streefbeeld in 2020 4-laagscontainervaart. Uit de verkenning volgt dat knelpunten voor de scheepvaart ontstaan bij een streefpeil van de waterstanden hoger dan NAP+53cm (maximum optredend peil NAP+75cm) en lager dan NAP-35cm (minimum optredend peil NAP-50cm). In hoogte en diepte zijn er geen knelpunten voor het plan met een getijdendynamiek op het Volkerak-Zoommeer.
Ecorys (Bückman et al. 2009) heeft de verkeersstromen van het jaar 2007 in het hele Scheldegebied in kaart gebracht en een prognose gemaakt van de verkeers- en vervoersstromen in het jaar 2020 en 2040. Doel van de studie is het leveren van verkeers-en vervoerprognoses voor de binnenvaart in het Scheldegebied en op de vaarwegen van en naar dit gebied. Deze prognoses kunnen als basis worden gebruikt voor nadere studies en verkenningen.
De mogelijke ontwikkeling van het verkeer en vervoer per binnenvaart op de vaarwegen in het Scheldegebied varieert sterk per toekomstscenario. Waar in het meest optimistische scenario op enkele vaarwegen een verdubbeling van het vervoerde volume aan goederen kan optreden, is in het meest pessimistische scenario sprake van een flinke afname van het vervoerde volume. De Volkeraksluis blijft ook in de toekomst de drukste vaarweg van het gebied.
Referenties
- De Kreekraksluizen in de Schelde-Rijnverbinding, Anon., Rijkswaterstaat, november 2016.
- Verkeer- en vervoersprognoses binnenvaart Scheldegebied, eindrapport, Bückmann, E., D. Goffin, J. Harmsen en T. Scheltjens, ECORYS Nederland BV, 19 februari 2009.
- Verkenning doorvaartprofiel Schelde Rijn corridor in relatie tot variabele waterstanden, Maldegem, D. van, Rijkswaterstaat Zeeland, 13 februari 2008.
- Milieueffectrapportage Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer, ontwerp MER, RWS, Waterdienst en Deltares (red.), Rijkswaterstaat, dienst Zeeland, Waterdienst, Deltares, Royal Haskoning en Arcadis, april 2012.
