De aanwezigheid van de Bergsediepsluis is het gevolg van de aanleg van de Oesterdam. Door de sluiting van de Oesterdam en tevens de noordelijker gelegen Philipsdam in 1986 en 1987, was er geen vrije verbinding meer tussen de Oosterschelde en de havens van Bergen op Zoom en Tholen. Hiertoe is de Bergsediepsluis gebouwd, in het noordelijke einde van de Oesterdam (zie Figuur 1), op de restanten van de verdronken stad Reimerswaal. Deze sluis is specifiek bedoeld voor de kleinere scheepvaart naar de havens van Tholen en Bergen op Zoom, dat voornamelijk bestaat uit recreatievaart en vissersschepen.
Object
De Bergsediepsluis is 34 meter lang en 6,5 meter breed en wordt overspannen door een beweegbare brug. De drempeldiepte aan de Oosterscheldezijde bedraagt NAP-4 m en aan de zijde van Zoommeer NAP-2,5 m. Vanwege de functie als passagemiddel voor recreatievaart en vissersschepen, wordt de Bergse Diepsluis voornamelijk in de periode april t/m september veelvuldig gebruikt. Het aantal passages door de Bergsediepsluis is dus sterk seizoen afhankelijk.
Schutproces en werking zout-zoetscheiding, hoogwaterfase
Tijdens de hoogwaterfase is de waterstand op de Oosterschelde hoger ten opzichte van het peil op het Zoommeer. Bij geopende Oosterschelde deur is de sluiskolk gevuld met zoutwater. Na invaren van de schepen wordt deze deur gesloten waarna het kolkniveau neerwaarts kan worden genivelleerd met dat van het Zoommeer. Dit proces wordt gestart door het openen van de 6 aflaatriolen, die zich op NAP-4 m in de noordelijke wand van de sluiskolk bevinden. Gelijktijdig met het nivelleren naar het Zoommeerpeil wordt de zoutwaterdrempel omhoog bewogen tot de kruin van de drempel zich op een instelbare hoogte onder het Zoommeer-niveau bevindt. Zodra gelijkwater tussen kolk en Zoommeer is verkregen worden de 3 deurschuiven in de Zoommeer-deur geheel geopend. Dit is het begin van het uitwisselproces. De duur van het uitwisselen wordt bepaald door de resterende tijd die het aflaatrioolbesturingsprogramma nog biedt voor deze procesfase. Zodra deze tijd is verstreken sluiten de schuiven in de aflaatriolen. Gelijktijdig hiermee wordt de beweegbare zoutdrempel naar zijn laagste stand bewogen. Bij liet bereiken van de gesloten stand van de rioolafsluiters en de laagste stand van de drempel geeft de procesautomaat een einde proces melding aan de bestaande relaisbesturing.
Schutproces en werking zout-zoetscheiding, laagwaterfase
Tijdens de laagwaterfase is de waterstand op de Oosterschelde lager ten opzichte van het peil op het Zoommeer. Wanneer de Oosterschelde-deur wordt gesloten is de sluiskolk gevuld met zoutwater met een lager niveau dan dat van het Zoommeer. Het opwaarts nivelleren en uitwisselen wordt begonnen door de deurschuiven aan de Zoommeer-zijde geheel te openen. De beweegbare zoutdrempel staat op dat moment ingesteld op een hoogte net onder het Zoommeer-niveau. Met het openen van de deurschuiven stroomt zoet Zoommeer-water de sluiskolk binnen. Door de ingestelde hoogte van zoutdrempel zal dit water zich in de bovenste laag, boven het zoute water komen. Eveneens wordt zout water via de aflaatriolen afgevoerd, waardoor de sluiskolk volledig zoet water bevat na het uitvoeren van het uitwissel- en nivelleerproces. Zodra de processen zijn uitgevoerd wordt de beweegbare zoutdrempel naar de laagste stand gebracht. Daarna wordt de Zoommeer-deur geopend, en kunnen de schepen het Zoommeer invaren.
Lokstroom glasaal
De Bergsediepsluis is voorzien van een vismigratiemiddel, wat het voor glasaal mogelijk maakt om tussen de zoute Oosterschelde en het zoete Zoommeer te migreren. Dit wordt bereikt door het creëren van een lokstroom, zodat glasaal het Zoommeer kan binnentrekken. Het lokken van glasaal wordt gedaan wanneer er geen scheepsvaartaanbod is.
In perioden zonder scheepvaartaanbod werkt het vismigratiemiddel zoals weergegeven in Figuur 2. De deurschuiven openen bij waterpeil van Zoommeer dat 20 cm hoger is ten opzichte van het Oosterscheldepeil. De deurschuiven zullen weer sluiten zodra het Oosterscheldepeil 20 cm hoger is dan het Zoommeerpeil. Wanneer er welke sprake is van scheepvaartaanbod, zal telkens na het afhandelen van het schutproces (en de deuren aan beide zijden gesloten zijn) een timer gaan lopen. Gedurende de periode van 1 april tot en met 1 oktober staat deze timer, ook bekend als ‘wachttijd’, ingesteld op 45 minuten. Dit betekend dat het vismigratiemiddel actief zal worden zodra gedurende 45 minuten geen schutproces behoeft plaats te vinden. Buiten bovengenoemde periode, dus tussen 1 oktober en 31 maart, staat de wachttijd ingesteld op 15 minuten.
