Inleiding
In de eerste helft van de vorige eeuw was de strijd tegen het water vooral nog gericht op bescherming tegen overstroming. Kustlijnverkorting was in die tijd al een beproefd concept bij de bescherming van het achterland. Ook landaanwinning was nog volop in uitvoering. Met de ontwikkeling van de landbouw is ook het besef ontstaan dat dat verzilting een bedreiging kan vormen. Het creëren van zoetwaterbekkens was een mogelijkheid die gaande weg in beeld kwam, met name bij de uitwerking van het Deltaplan. Het belang van het IJsselmeer voor een betere zoetwatervoorziening voor Friesland en Noord-Holland had zich al bewezen.
IJsselmeer - 1932
De aanleg van de afsluitdijk is één van de eerste grote waterbouwkundige werken in Nederland en was onderdeel van de Zuiderzeewerken. Doorslaggevend was de watersnoodramp van 1916, ook wel de Zuiderzeevloed of Januari-vloed genoemd. In 1932 werd de dam afgesloten en een jaar later opengesteld voor het wegverkeer. Het IJsselmeer was een feit en is momenteel het grootste zoetwaterbekken van West-Europa. Gevoed door de IJssel wordt het peil in stand gehouden en is de zoetwatertoevoer gegarandeerd. De kwaliteit van het Rijnwater, en met name de zoutbelasting via de Kalimijnen, vormde aanvankelijk een belangrijk aandachtspunt. Momenteel vormt het IJsselmeer voor de landbouwwatervoorziening en drinkwatervoorziening. Risico’s voor verzilting vormen de schut- en spuisluizen en de toenemende zeescheep- en de binnenvaart naar de havens.
Voor meer informatie zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/IJsselmeer
Brielse Meer - 1950
In Zuidwest Nederland werd in 1950 de Brielse Maas afgesloten met de Brielse Maasdam. Ook hier was bescherming tegen overstromingen een belangrijke aanleiding, maar ook de toenemende verzilting van de regio. Door de afsluiting is het Brielse Meer ontstaan die via een voedingskanaal bij Spijkenisse in verbinding stond met de Oude Maas. Het Brielse Meer is een strategisch belangrijk zoetwaterbekken geworden voor zowel de landbouw op Voorne als voor de Rotterdamse industrie. Sinds de aanleg van de Brielse Meerleiding in 1988 onder de Nieuwe Waterweg, profiteert ook Delfland van het zoete water uit de Brielse Meer. De leiding heeft een capaciteit van 4000 liter per seconde.
Voor meer informatie zie:
Volkerak-Zoommeer - 1987
Het oorspronkelijke Deltaplan, zoals vastgelegd in 1958 door de Eerste Kamer, voorzag nog in het creëren van een zoet Zeeuwse Meer. Er zou een gesloten kustlijn komen waarachter bekkens zouden komen die met Rijnwater gevuld en doorgespoeld zouden worden. De Oosterschelde en het Krammer-Volkerak zouden via de inlaatsluizen in de Volkerakdam doorgespoeld moeten worden teneinde het gewenste zoutgehalte te bereiken. Het Rijn- en Maaswater stroomde grotendeels via het Haringvliet en de Nieuwe Waterweg naar zee. Als regel werd circa 90% van het zoete rivierwater door beide stroomgeulen afgevoerd. Afhankelijk van de omstandigheden stroomde maximaal 10% van de rivierafvoer via het Hellegat en het Volkerak naar de Oosterschelde.
Het Zeeuwse Meer, als onderdeel van het oorspronkelijke Deltaplan, is er nooit gekomen. Begin 70-er jaren begon het verzet toe te nemen. De gevolgen van afsluiting waren enorm, zowel vanuit de schaal- en schelpdierteelt, de natuur en milieuorganisaties alsook vanuit de recreatie. De protesten hebben geleid tot een nieuw politiek besluit in 1974 om de werkzaamheden te staken. In 1976 lag er een alternatief plan voor een pijlerdam met compartimenteringswerken. Het was het perfecte compromis. Geen zoete Oosterschelde, maar een zoute Oosterschelde met een beperkt gedempt getij, en een zoet randmeer: het Volkerak-Zoommeer. Ontstaan in 1987 met de afsluiting van de Philipsdam. Voor een uitgebreide beschrijving van dit watersysteem, zie: VZM_Het_Volkerak-Zoommeer.
Zie ook:
