Projectbeschrijving Waterveiligheid en vitale infrastructuur

Figuur 1: Bathse spuisluis en Schelde-Rijn verbinding door Reimerswaal (foto: Beeldbank Rijkswaterstaat)

Inleiding

Het RAAK-project Publiek Vitale Infrastructuur in de Veerkrachtige Delta ontwikkelt kennis en instrumenten om de directe gevolgen en cascade-effecten van overstromingen en extreme neerslag op de vitale infrastructuur in Zeeland in beeld te brengen. Daarnaast ontwikkelt het maatregelen in pro-actie, respons en herstel fase. Hiermee worden professionals ondersteund bij het vergroten van de veerkracht in de Zeeuwse samenleving. Omdat de gemeente Reimerswaal de ‘slagader’ van Zeeland is, richt het project zich op de deze gemeente en mogelijke cascade effecten naar andere delen van Zeeland (in het bijzonder Zuid-Beveland en Walcheren).

Vitale infrastructuur

In het project zijn de volgende vitale sectoren met hun producten en diensten object van studie:

Water (keren en beheren waterkwantiteit)
Energie (elektriciteit, aardgas en olie)
Telecommunicatie/ICT (vaste/mobiele communicatie, internettoegang)
Drinkwater
Gezondheid (spoedeisende zorg)
Openbare orde en Veiligheid (handhaving)
Transport (hoofdwegen, vaarwegen en spoor)
Afvalwaterketen
Petrochemie

Waterveiligheidsbeleid

Het landelijk waterveiligheidsbeleid is tot nu toe gebaseerd op het principe om overstromingen te voorkomen. Vanuit het besef dat honderd procent veiligheid niet langer kan worden gegarandeerd, ook niet door het stelselmatig ophogen van waterkeringen, is het beleid veranderd in meerlaagsveiligheid. Meerlaagsveiligheid is gericht op verschillende typen maatregelen per ‘laag’. De drie lagen zijn: het voorkomen van overstromingen, het beperken van de gevolgen van overstromingen en crisismanagement en werken aan herstel.

In dit project is nieuwe kennis ontwikkeld voor medewerkers waterveiligheid, ruimtelijke ordening en economie, wegenbeheerders, crisismanagers en beleidsadviseur brandweer. Alle medewerkers zijn werkzaam in de tweede én derde veiligheidslaag, waardoor de ontwikkelde kennis duurzaam doorwerkt in de uitoefening van hun dagelijkse taken en diensten. Dit project verbindt dan ook uitdrukkelijk beide veiligheidslagen.

Tegelijkertijd werken de resultaten van het project direct door in de dagelijkse beroepspraktijken van GGD Zeeland, Politie Zeeland West Brabant Bureau Conflict‐ en Crisis Beheersing (actoren in het subsysteem Sociaal Kapitaal van het HZ 4 + 1 model), TenneT TSO B.V., Evides Waterbedrijf en Enduris B.V. (voorheen Delta Netwerkbedrijf B.V.) doordat zij met de nieuwe kennis over cascade‐effecten productief maatregelen kunnen ontwikkelen om de impact van een verstoring zo klein als mogelijk te laten zijn.

Doel

Het project heeft tot doel nieuwe kennis en instrumenten ontwikkelen om directe gevolgen en cascade-effecten van overstromingen en extreme neerslag op vitale infrastructuur in Zeeland in beeld te brengen. Door ontwikkeling van nieuwe maatregelen die nu (in pro‐actie), tijdens een verstoring ten behoeve van de rampbeheersing en crisismanagement (als respons) en nadien (voor herstel), worden professionals ondersteund bij het vergroten van de veerkracht in de Zeeuwse samenleving.

Vraagstelling

Welke directe en cascade-effecten doen zich voor in de vitale infrastructuur na een overstroming en welke maatregelen in pro-actie, respons en herstel fase zijn te nemen om de veerkracht van de samenleving te vergroten ten aanzien van deze cascade-effecten?

Wat zijn de vitale producten en diensten in sectoren Energie, Telecommunicatie & ICT, Drinkwater, Gezondheid, Openbare Orde en Veiligheid en Transport in relatie tot een verstoring in de vitale sector Keren en Beheren van Oppervlaktewater?
Wat zijn de interdependenties in de vitale infrastructuur in de gemeente Reimerswaal en welke cascade-effecten treden op als gevolg van een overstroming?
Welke set van kansrijke maatregelen voor pro-actie, respons en herstel kunnen samenhangend worden ontwikkeld om de veerkracht van de samenleving ten aanzien van bovengenoemde cascade-effecten te vergroten?
Wat is het effect van de samenhangende set maatregelen voor het beperken van cascade-effecten als gevolg van een overstroming op de veerkracht van de provincie Zeeland?

Consortium

Het project is uitgevoerd door een consortium bestaande uit HZ University of Applied Sciences (penvoerder), Provincie Zeeland, gemeente Reimerswaal, Veiligheidsregio Zeeland, Rijkswaterstaat Zee & Delta, Waterschap Schelde¬stromen en kennispartner Deltares. Het onderzoek is mede gefinancierd door Regieorgaan SIA dat onderdeel is van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Onderzoek

In de periode van 01‐02‐2017 t/m 31‐01‐2019 is onderzoek verricht met behulp van:

Kwalitatieve methoden (deskresearch, interviews, case Reimerswaal)
Modellering via Circle en 4+1 resilience model
Workshops en validatiesessies
Simulaties van overstromingen en testen maatregelen

Het onderzoek resulteert in een handboek waarmee professionals die werken in de tweede en derde laag van meerlaagsveiligheid weloverwogen keuzes kunnen maken over inzet van maatregelen in pro‐actie, respons en herstel fase. Deze maatregelen komen beschikbaar in een online experimenteer-, leer‐ en werkomgeving, waar beroepspraktijk en onderwijs ze in samenhang testen.

Het onderzoek sluit aan bij de Kennis‐ en innovatieagenda Delta Technologie van Topsector Water en de route Veerkrachtige en Zinvolle Samenleving van de Nationale Wetenschapsagenda. Resultaten van het onderzoek vinden hun plek in de beroepspraktijk van betrokken partners, publicaties over resilience en uitvoering van meerlaagsveiligheid in vakbladen, versterking van de onderzoekspraktijk van Deltares en de onderzoeksgroep en vernieuwing van casuïstiek in het curriculum van de HZ Delta Academy.

Studentenwerk

Gedurende de looptijd van het project hebben verschillende studenten gewerkt aan inhoudelijke kennisvragen. Hieronder vindt u een overzicht van de rapporten die ze hebben opgeleverd.

Eindsymposium

Het project is 21 februari 2019 afgesloten met een symposium.

Referenties

Fundamental Infrastructure in Reimerswaal. Measuring erosion resistance and bearing capacity of the rail trajectory, Al Rawani, H., HZ University of Applied Sciences, 10 juni 2018.
Projectplan RAAK Publiek Vitale Infrastructuur in de Veerkrachtige Delta. Case study – Cascade-effecten als gevolg van een overstroming in Reimerswaal, Anon., HZ University of Applied Sciences, Delta Applied Research Centre, 28 juni 2018.
Logistic Planning of a Flexible Evacuation Strategy for the Healthcare Community Residing in Reimerswaal, Guevara Teijeiro, J., HZ University of Applied Sciences, 21 september 2018.
Crisis prevention and crisis management in the municipality of Reimerswaal, Schellekens, J.., HZ University of Applied Sciences, januari 2019.
A flood disaster in retrospect. Examing evacuation strategies by comparing the 1953 Dutch flood scenario with the present day situation, St Jago, J., HZ University of Applied Sciences, juni 2018.
Vitale infrastructuur in Reimerswaal. Toetsing van de stabiliteit en erosiebestendigheid van de Rijksweg A58 in Reimerswaal, Steur, J., HZ University of Applied Sciences, 22 juni 2016.
Als het zelf niet meer gaat, Evacuatie en nazorg van verminderd zelfredzame burgers tijdens een overstroming, Weij, D., HZ University of Applied Sciences, 14 januari 2019.